احتمالاً این جمله را زیاد شنیده باشید که کتاب غذای روح انسان است؛ اما امروزه ثابت شده است یکی از مهم‌ترین ابزاری که تأثیر مستقیمی بر مغز و حافظه نیز دارد، همین کتاب است که بسیاری از انسان‌ها نسبت به آن بی‌تفاوت هستند. درواقع با ایجاد عادت کتابخوانی میتوانید آثار آن را در تمامی ابعاد زندگی خود و ارتباطاتتان ببینید؛ به همین دلیل در این مطلب سعی داریم شما را با تاثیر کتاب خواندن بر مغز آشنا کنیم تا مطالعه را جدی گرفته و در برنامه روزمره خود از آن بهره بگیرید.
چرا باید کتاب بخوانیم؟
هنگام مواجهه با امر مطالعه اولین سؤالی که برای برخی افراد پیش می‌آید این است که چرا باید کتاب بخوانیم؟ اگر به اطرافیان خود دقت کنید، خواهید دید که اکثر افراد، علی‌الخصوص والدین در پی یافتن بهترین شیوه‌ها برای افزایش مهارت‌ها و تقویت ذهن و حافظه خود و فرزندان هستند. این شیوه‌ها از روتین غذایی گرفته تا انواع کلاس‌های زبان و مهارت‌آموزی را در بر گرفته و هزینه‌های بسیاری نیز صرف این کارها می‌شود؛ اما تاکنون به تاثیر مطالعه بر مغز فکر کرده‌اید؟
کتاب ارزان‌ترین و ساده‌ترین ابزاری است که برای تمامی سنین راهکارهای مختلفی ارائه کرده و میتواند شما را در بسیاری از چالش‌های زندگی یاری کند. تحقیقات گوناگونی تاکنون برای اثبات این موضوع انجام شده است که به‌خوبی نشان می‌دهد تنها با ایجاد عادت کتابخوانی منظم، چه تغییراتی در مغز و درنتیجه زندگی انسان رخ می‌دهد. خواندن کتاب و پردازش نوشتار از مهم‌ترین مواردی است که نورون‌های مغزی را به شکلی طبیعی به فعالیت وامی‌دارد و منجر به عملکرد هرچه بهتر مغز می‌شد.
به زبانی ساده، مطالعه علاوه بر تأثیر مستقیمی که بر فعالیت مغز دارد، شما را به فکری عمیق فرو می‌برد. شاید گمان کنید یک فیلم تأثیر بیشتری داشته باشد؛ اما تحقیقات نشان داده است به دلیل مکثی که میتوانید حین کتاب‌خواندن داشته باشید، شما فرصت بیشتری دارید تا عمیقتر درباره روایت آن کتاب فکر کنید؛ به همین دلیل توصیه می‌شود اوقات فراغت خود را تنها با فیلم پر نکنید و از فواید مطالعه غافل نشوید.
مهم‌ترین تاثیر کتاب خواندن بر مغز انسان
تاثیر کتاب بر مغز به یک یا دو مورد ختم نمیشود؛ بلکه میتوان آثار گسترده آن را در ابعاد مختلف زندگی دید. جالب است بدانید نتیجه برخی تحقیقات نشان می‌دهد تاثیر کتاب خواندن بر مغز تنها مربوط به آن دوره نیست و تا مدت‌ها بعد از رهاکردن کتاب نیز فواید آن را خواهید دید؛ به‌طورکلی میتوان گفت مطالعه‌کردن همان تأثیری را بر مغز دارد که یک ورزش بر روی تقویت ماهیچه‌های بدن دارد.
بسیاری از متخصصین فعال در حوزه کودک و نوجوان، والدین را تشویق به پرورش مهارت کتابخوانی می‌کنند تا در تربیت فرزندانی توانمند، موفق عمل کنند. برای درک بهتر ضرورت این کار، در ادامه به بررسی تعدادی از مهم‌ترین موارد تاثیر مطالعه بر مغز پرداخته‌ایم.
بهبود عملکرد مغز
امروزه دانشمندان با انجام آزمایش‌ها و تحقیقات بسیار به این نتیجه رسیده‌اند که مغز انسان تا حد زیادی شبیه به یک سیستم کامپیوتری اما با قابلیت‌های گسترده‌تری است؛ به همین دلیل، هنگامی که مطلبی را میخوانید یا می‌شنوید، مغز شما تک‌تک کلماتی که دریافت می‌کنید را تجزیه‌و‌تحلیل می‌کند تا الگوهایی از این رشته کلمات به دست آورد. درواقع مغز همواره در تلاش است اطلاعاتی که از ورودی‌های مختلف دریافت می‌کند را به یک سری الگوی مشخص تبدیل کند تا در انتقال پیام به دیگر نقاط بدن درست عمل کند.
بنابراین، هرچه این بانک اطلاعاتی مغز قوی‌تر باشد، عملکرد آن و درنتیجه رفتار انسان در موقعیت‌های مختلف نیز بهتر خواهد بود؛ به همین جهت پیشنهاد می‌شود با مطالعه مداوم، ارتباطات مغزی و سرعت پیام‌های آن را بهبود بخشید؛ همچنین گسترش دایره لغات یکی از مهم‌ترین فواید کتابخوانی است که میتواند مغز شما را برای درک بهتر موضوعات و مدیریت شرایط گوناگون آماده و قوی کند.
تقویت حافظه
همان‌طور که پیشتر نیز اشاره شد، مطالعه منظم، محرکی برای مغز است که دائماً افراد را درگیر یادگیری و مرور کلمات می‌کند؛ به همین سبب تأثیر مستقیمی بر تقویت حافظه و ذهن دارد. اگر سعی کنید عادت کتابخوانی را با یادداشت برداری ترکیب کنید، شاهد نتیجه فوقالعاده آن بر روی ماندگاری مطالب در حافظه خواهید بود؛ همچنین لازم به ذکر است با تأثیری که مطالعه بر حافظه کوتاهمدت و بلندمدت دارد، احتمال بیماری‌هایی همچون آلزایمر و زوال عقل به حداقل میرسد.
تصمیم‌گیری منطقی
نحوه عملکرد مغز انسان به‌گونه‌ای است که هر بخش آن وظیفه دارد به کارهایی مشخص رسیدگی کند. هوش هیجانی نیز در مواقعی که با یک چالش مواجه می‌شویم به کمک ما می‌آید تا بهترین عکس‌العمل را از خود نشان دهیم؛ اما باید توجه داشته باشید تمامی راهکارهای ارائه‌شده از سمت هوش هیجانی به اطلاعاتی وابسته است که قبلاً از طریق مغز دریافت شده است؛ بنابراین، برخی افراد که مغز خود را با اطلاعات بیهوده و نادرست پر کرده‌اند از هوش هیجانی قوی و درنتیجه رفتارهای مناسب برخوردار نیستند.
یکی دیگر از مهم‌ترین موارد تاثیر کتاب خواندن بر روی مغز انسان، بهبود هوش هیجانی و کمک به تصمیم‌گیری‌های منطقی است؛ به‌طورکلی مطالعه به شما این ویژگی را میبخشد که نسبت به درک موضوعات، سطحی عمل نکنید و با تفکری عمیق، شرایط را بسنجید. با این دیدگاه شما میتوانید تمامی ابعاد مشکل و راهکارهای پیش رویتان را بررسی کنید و با منطقی که دارید، بهترین تصمیم را برای رفع چالش‌های زندگی بگیرید.
درک بهتر احساسات
طبق نتایج تحقیقات انجام‌شده، یک جنبه دیگر تاثیر کتاب خواندن بر مغز، مربوط به احساسات و عواطف انسان است. همان‌طور که متوجه شدید مطالعه تأثیر مستقیمی بر هوش هیجانی دارد؛ بنابراین، حین مطالعه، احساسات مختلف فرد نیز درگیر می‌شود؛ به همین دلیل بسیاری از افرادی که مطالعه هدفمند و مداوم دارند، در درک احساسات اطرافیان خود موفق‌ترند و روابط اجتماعی سالم‌تری را تجربه و مدیریت می‌کنند.
درواقع به همین دلیل است که متخصصین کودک و نوجوان توصیه می‌کنند نسبت به ایجاد عادت کتابخوانی در سنین پایین فرزندان خود اقدام کنید تا بتوانید فرزندانی خلاق‌تر با درکی عمیق تربیت کنید؛ همچنین باید توجه داشته باشید این موضوع تنها درباره کودک صدق نمی‌کند و بزرگسالان نیز موظف هستند هم‌پای فرزند خود به مطالعه کتاب‌های مناسب بپردازند تا با شکل‌گیری بهترین ارتباطات، آرامش را در خانه ماندگار کنید؛ بنابراین، از تاثیر کتاب بر مغز و روابط خود غافل نشوید و روزانه زمان مناسبی را صرف این کار مهم کنید.
تقویت تمرکز
متأسفانه، امروزه بسیاری از افراد بخش قابل‌توجهی از زمان خود را در فضای مجازی سپری می‌کنند که این امر موجب آشفتگی بیشتر مغز می‌شود. از دیگر موارد تاثیر کتاب خواندن بر مغز، تقویت تمرکز و بهبود وضعیت ذهن انسان است؛ چرا که نحوه روایت یک کتاب، شما را درگیر تفکر می‌کند و بر افزایش میزان تمرکز شما تأثیر بالایی دارد.
جمع‌بندی
همان‌گونه که متوجه شدید کتاب‌خواندن فواید مختلفی دارد که میتواند باعث تغییر شخصیت و زندگی شما شود؛ همچنین توجه داشته باشید که مطالعه دقیقاً همان ورزش مغز است که اگر از تاثیر کتاب خواندن بر مغز غافل شوید، به احتمال قوی، بسیاری از مشکلات حافظه و چالش‌های زمان پیری را در سنین پایین‌تر تجربه خواهید کرد.
از آنجایی‌که بسیاری از محققین بر این باورند که ایجاد عادت مطالعه از همان سنین کودکی و استمرار در آن میتواند موجب رشد بهتر ذهن کودک شود، ما نیز در انتشارات هفت و نیم هدف اصلی خود را پرورش افرادی خلاق میدانیم؛ به‌گونه‌ای که همواره سعی کرده‌ایم مهم‌ترین موضوعات علمی را در قالب داستان‌های کودک و نوجوان ارائه کنیم تا در ترغیب مخاطبان خود به کسب علم و مهارت‌های بیشتر، موفق عمل کنیم؛ به همین جهت شما میتوانید با مراجعه به بخش مجله، به موضوعات مختلف و بهترین کتاب‌ها برای شروع کتابخوانی دسترسی یابید.
