ماری کوری کیست؟ ماری سالومئا اسکودوفسکا کوری (Marie Salomea Skłodowska Curie) بانوی شکست‌ناپذیز و اولین‌ها بود که دوبار جایزه نوبل را از آن خود کرد! ماری کوری به عنوان یکی از اولین زنان دانشمند، مرزهای دانش را در حوزه رادیو اکتیویته جابه‌جا کرد. او در شرایطی سخت و با محدودیت‌های فراوان، به دنبال تحقق رویاهای علمی خود بود و با پشتکار و اراده‌ای قوی، بر موانع اجتماعی و علمی عصر خود غلبه کرد و به موفقیت‌های بزرگی دست یافت. داستان زندگی ماری برای زنان و دختران سراسر جهان، به عنوان یک فرد موفق و الهام‌بخش شناخته می‌شود؛ او ثابت کرد که زنان نیز با وجود تمامی موانع می‌توانند در بالاترین سطح علمی فعالیت کنند و نامشان ماندگار شود. نکته‌ی برجسته و قابل احترامی که ضرورت پرسش «ماری کوری کیست؟» است، رویکرد انسانی و نگاه او در مسیر کنجکاوی وکشفیاتش است. ماری کوری تنها به دنبال کشفیات علمی نبود، بلکه به دنبال کاربرد عملی آن‌ها برای بهبود زندگی انسان‌ها نیز بود و به دستاوردهای متحول‌کننده‌ای با این دیدگاه رسید. در این مطلب از انتشارات هفت‌ونیم به سراغ کشف و آگاهی در مورد زندگی پر فراز و نشیب این مورد از لیست دانشمندان بزرگ جهان یعنی ماری کوری می‌ریم.
زندگینامه ماری کوری
ماری کوری کیست؟ او در هفتم نوامبر ۱۸۶۷ در ورشو، پایتخت کنونی لهستان، به دنیا آمد. خانواده او که از طبقه متوسط بودند، به شدت به آموزش و پرورش اهمیت می‌دادند. ماری کوچک‌ترین فرزند دو معلم مشهور بود، پدر ماری کوری، یک معلم ریاضی و فیزیک بود و مادرش نیز به تدریس و نواختن پیانو مشغول بود. جرقه‌های کنجکاوی و علاقه به آزمایشات علمی و فیزیک با آموزش‌های کار با تجهیزات وادیسلاو اسکودوسکی، پدر ماری کوری آغاز شد. خانواده‌های مادر و پدر ماری کوری، در جریان وقایع انقلاب و قیام میهن‌پرستان لهستان، دارایی‌های خود را از دست دادند که این ماجرا زندگی دشواری را برای آن‌ها رقم زد. متأسفانه هنگامی که ماری تنها ۱۱ سال داشت، مادرش بر اثر سل درگذشت، این اتفاق تأثیر عمیقی بر زندگی نامه ماری کوری گذاشت و او را به فردی مستقل و مسئولیت‌پذیر تبدیل کرد.
تحصیلات ماری کوری
در کودکی، ماری هوش و استعداد فوق‌العاده‌ای از خود نشان می‌داد. او از همان ابتدا به خاطر حافظه فوق‌العاده‌اش مورد توجه بود و در سن 16 سالگی پس از اتمام تحصیلات متوسطه خود در یک مدرسه تحت کنترل روسیه، با دریافت مدال طلا از آن مدرسه فارغ‌التحصیل شد. ماری به مطالعه، به خصوص به علوم طبیعی علاقه داشت و شیفته ریاضیات بود؛ با این حال، به دلیل اینکه لهستان در آن زمان تحت سلطه روسیه بود، زنان اجازه تحصیل در دانشگاه‌های رسمی را نداشتند. ماری و خواهر بزرگ‌ترش، برونیسلاوا، که او نیز آرزوی تحصیل داشت، تصمیم گرفتند به صورت مخفیانه در دانشگاه‌های زیرزمینی لهستان شرکت کنند. این دانشگاه‌ها توسط گروهی از دانشجویان و اساتید لهستانی اداره می‌شدند که به صورت غیرقانونی به دانشجویان زن آموزش می‌دادند.
در این بخش از داستان زندگی ماری کوری، آن‌ها تصمیم گرفتند که به پاریس بروند، شهری که در آن زمان به عنوان مرکز علم و دانش جهان شناخته می‌شد. در اواخر دهه ۱۸۸۰، ماری با کار کردن به عنوان معلم خصوصی و پرستار، پول کافی برای تأمین هزینه‌های تحصیل خود را جمع‌آوری کرد. سرانجام، در سال ۱۸۹۱، ماری در سن ۲۴ سالگی به پاریس رسید. او در دانشگاه سوربن ثبت نام کرد و به مطالعه فیزیک و ریاضیات پرداخت و در سال ۱۸۹۳ مدرک لیسانس فیزیک و در سال ۱۸۹۴ مدرک لیسانس ریاضی را دریافت کرد. پاسخی دیگر برای سوال «ماری کوری کیست؟» را می‌توان اینگونه بیان کرد: او زنی بود که با پشتکار و تلاش فراوان به تحصیل پرداخت و به نجات‌دهنده‌ای جاودان بر زمین تبدیل شد!
عشق و ازدواج
جست‌وجوی فضای آزمایشگاهی مناسب در راستای بهبود تحقیقات ماری، به مقدمه‌ای سرنوشت‌ساز منجر شد. در بهار سال 1894، ماری کوری نیاز خود به آزمایشگاه را با یکی از همکاران و فیزیکدانان برجسته لهستانی مطرح کرد و او به ذهنش رسید که همکارش «پیر کوری» ممکن است بتواند به ماری کمک کند.
پیر کوری که بود؟
پیر کوری، که تحقیقات پیشگامی در مورد مغناطیس انجام داده بود، رئیس آزمایشگاه در دانشکده شهری فیزیک و شیمی صنعتی در پاریس بود. پیر کوری قبل از آشنایی با ماری کوری، یک فیزیکدان فرانسوی با استعداد و علاقه‌مند به مطالعه خواص مواد بود. او به خصوص به بلورشناسی و مغناطیس علاقه داشت و تحقیقات ارزشمندی در این زمینه‌ها انجام داده بود. پس از آشنایی با ماری کوری، علاقه مشترک به علم و تحقیق، این دو دانشمند را به هم نزدیک کرد. پیر کوری تحت تأثیر علاقه و پشتکار ماری قرار گرفت و تصمیم گرفت تحقیقات خود را در زمینه بلورها رها کند و به ماری در تحقیقات رادیواکتیویته کمک کند.
ازدواج
ملاقات این دو نفر، نه تنها زندگی فردی آن‌ها بلکه مسیر علم را نیز تغییر داد. در همین حال رابطه ماری با پیرکوری از احترام متقابل با عشق در حال رشد بود. پیر حدوداً یک دهه بزرگتر از او بود، زنانی که تا آن زمان ملاقات کرده بود، هیچ اشتیاق و علاقه‌ای به علم نشان نداده بودند؛ ولی او اشتیاق به علم و پژوهش را در چشمان ماری می‌دید! در آخر آن‌ها در یک مراسم ساده و به دور از رسم‌های مرسوم در ژوئیه 1895، زن و شوهر شدند.
ماری کوری و جایزه‌های نوبل!
ماری کوری، دانشمند برجسته‌ای که به عنوان پیشگام در زمینه «رادیواکتیو» شناخته می‌شود، به دلیل دستاوردهای شگفت‌انگیزش در این حوزه، دو بار موفق به دریافت جایزه نوبل شد. این موفقیت‌های بی‌نظیر، جایگاه وی را به عنوان یکی از بزرگترین دانشمندان تاریخ تثبیت کرد.
اولین جایزه نوبل (فیزیک، 1903)
ماری کوری به همراه همسرش پیر کوری و هانری بکرل، تحقیقات فراوانی بر روی پدیده «رادیواکتیو» انجام دادند. رادیواکتیویته یا پرتوزایی، پدیده‌ای است که در آن هسته اتم‌های ناپایدار به طور خودبه‌خودی دچار تغییراتی می‌شود و در این فرایند، ذرات و پرتوهای پرانرژی ساطع می‌کند؛ این ذرات و پرتوها را پرتوهای رادیواکتیو می‌نامند.
این پدیده که به تازگی کشف شده بود، توجه بسیاری از دانشمندان را به خود جلب کرد! کوری‌ها با استفاده از ابزارهای دقیق و روش‌های نوآورانه، به اندازه‌گیری دقیق میزان رادیواکتیویته در مواد مختلف پرداختند و در جریان تحقیقات خود، ماری و پیر کوری دو عنصر جدید به نام‌های پولونیوم و رادیوم را کشف کردند. عناصر کشف‌شده به شدت رادیواکتیوی بودند و خواص شگفت‌انگیزی داشتند. کشف رادیواکتیویته و عناصر جدید، تحولی عظیم در علم فیزیک ایجاد کرد و درک ما از ساختار ماده را دگرگون ساخت. این دستاوردها، پایه و اساس تحقیقات بعدی در زمینه فیزیک هسته‌ای و پزشکی هسته‌ای را فراهم آوردند.
دومین جایزه نوبل (شیمی، 1911)
پس از کشف رادیوم، ماری کوری به جدیت به دنبال روش‌هایی برای خالص‌سازی این عنصر بود. او با تلاش‌های فراوان و صرف زمان و انرژی بسیار، موفق شد مقدار قابل توجهی رادیوم خالص را از سنگ معدن استخراج کند. خالص‌سازی رادیوم، نه تنها به گسترش دانش در مورد این عنصر کمک کرد، بلکه امکان استفاده از آن در زمینه‌های مختلف را نیز فراهم آورد. رادیوم خالص به دست آمده، امکان مطالعه دقیق‌تر خواص این عنصر و کاربردهای آن را فراهم کرد. رادیوم به دلیل خاصیت رادیواکتیویته بالایی که داشت، در پزشکی برای درمان سرطان و در صنعت برای ساخت ابزارهای اندازه‌گیری استفاده می‌شد. از جمله همکاران هم رده و تاثیرگذار کوری، در شناخت مولکول، ساختار شکل دی‌ان‌ای و گام برداشتن در مسیر درمان سرطان، می‌توان به روزالیند فرانکلین اشاره کرد که پیش‌تر به زندگینامه و دستاوردهای او نیز پرداختیم.
سخنان ماری کوری
در مورد شخصیت این بانوی دانشمند یا پاسخی دیگر به سوال ماری کوری کیست؟ می‌توان گفت: ماری کوری به بسیاری از افراد، به ویژه زنان، برای دنبال کردن رویاهای علمی و تلاش برای رسیدن به اهدافشان کمک کرد. ماری کوری با سخنان همراه با عمل خود، نشان داده است که موفقیت حاصل تلاش بی‌وقفه و پشتکار است، او علم را ابزاری برای خدمت به بشریت می‌دانست که این دیدگاه، همچنان برای دانشمندان الهام‌بخش است. از سخنان معروف و نشان‌دهنده دیدگاه او می‌توان به چند عبارت زیر اشاره کرد:
در طول زندگی‌ام، تنها یک چیز برایم مهم بوده است: اینکه کارم به بشریت خدمت کند.
هیچ چیز در دنیا وجود ندارد که بتوان از آن ترسید؛ هرچیزی تنها باید درک شود.
در مورد اشخاص کمتر و در مورد ایده‌ها بیشتر کنجکاو باش.
در علم، هیچ راهی برای کوتاه کردن مسیر وجود ندارد؛ باید هر قدم را با دقت برداشت.
سخنان ماری کوری، همچنان پس از گذشت سال‌ها، آموزنده است. او به ما یادآوری می‌کند که با تلاش و پشتکار، می‌توان به بزرگترین اهداف دست یافت و به بشریت خدمت کرد.
چرا کودکان و نوجوانان باید ماری کوری را بشناسند؟
زندگی ماری کوری پر از پرسش‌های بی‌پاسخ و جستجوی راه‌حل‌های نوآورانه بود! کودکان با شناخت او، تشویق می‌شوند تا درباره جهان اطراف خود کنجکاو باشند و به دنبال یافتن پاسخ سؤالات خود بروند. داستان کشف رادیوم و پولونیوم توسط ماری کوری می‌تواند جرقه علاقه به علوم، به‌خصوص فیزیک و شیمی، را در ذهن کودکان و نوجوانان بزند. او در مسیر موفقیت با چالش‌های بسیاری روبرو شد، اما هرگز تسلیم نشد؛ این شکست‌ناپذیری به کودکان و نوجوانان یاد می‌دهد که با پشتکار و تلاش می‌توان به اهداف بزرگی رسید.
ماری کوری به عنوان اولین زنی که جایزه نوبل را دریافت کرد، نشان داد که زنان نیز می‌توانند در زمینه‌های علمی موفق باشند؛ این موضوع غیر قابل انکار و حیاتی به دختران اعتماد به نفس می‌دهد تا به دنبال رویاهای خود بروند. داشتن الگویی مانند ماری کوری که از پس سختی‌ها برآمده و به موفقیت رسیده است، به گروه سنی نوجوان کمک می‌کند تا به توانایی‌های خود باور داشته باشند. تصمیمات فراوان و بسیاری در زندگینامه ماری کوری توسط او گرفته شد، این نکته نیز به کودکان و نوجوانان یادآور می‌شود که به جای پیروی از دیگران، به صدای درونی خود گوش دهند و البته در قبال این تصمیمات، مسئولیت‌هایش را نیز بر عهده بگیرند و مسئولیت‌پذیر باشند.
کتاب‌هایی در مورد مادام کوری
برای آشنایی کودکان و نوجوانان با این شخصیت برجسته، می‌توانیم به سراغ انواع کتاب علمی آموزشی درمورد اینکه ماری کوری کیست؟ و زندگینامه او برویم.
کتاب مادام کوری نوشته آلیس ثورن (The Story of Madame Curie)
این کتاب به زبان ساده و روان، زندگی نامه ماری کوری را از کودکی تا بزرگسالی روایت می‌کند و پاسخی کامل به پرسش ماری کوری کیست؟ است. این کتاب برای نوجوانان و کسانی که می‌خواهند با ماری کوری به صورت خلاصه آشنا شوند، بسیار مناسب است.
کتاب ماری کوری چه کسی بود؟ نوشته مگان استاین
این کتاب از میان لیست کتاب‌های نوشته شده در مورد ماری کوری، به طور مفصل به ابعاد مختلف زندگی ماری کوری می‌پردازد و چالش‌هایی که او در طول زندگی خود با آن‌ها روبرو بوده را به شکلی کامل به تصویر می‌کشد. این کتاب برای کسانی که به دنبال اطلاعات دقیق و کامل درباره ماری کوری هستند، بسیار مناسب است.
رادیواکتیویته و زندگی ماری کوری نوشته ایو کوری
کتاب «رادیواکتیویته و زندگی ماری کوری» نوشته ایو کوری، دختر ماری کوری، نگاهی منحصر به فرد، جذاب و شخصی به زندگینامه ماری کوری و دستاوردهای علمی مادرش ارائه می‌دهد. این کتاب به نوعی یک زندگینامه خانوادگی است که در آن، دختر این بانوی دانشمند با زبانی صمیمی و صادقانه، از خاطرات کودکی‌اش در کنار مادرش می‌گوید و به توصیف شخصیت پیچیده و چند وجهی مادرش می‌پردازد.
ماری کوری در پرده سینما
یک راه و روش جذاب دیگر برای شناخت این زن شگفت انگیز می‌تواند تماشای زندگی او، از طریق آثاری که درباره ماری کوری ساخته شده است باشد! ماری کوری، دانشمند برجسته‌ای که زندگی و دستاوردهایش سوژه آثار بسیاری بوده است، موضوع چند اثر سینمایی و تلویزیونی قرار گرفته است. در اینجا به چند مورد از شناخته‌شده‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
رادیواکتیو Radioactive 2019
فیلم «رادیواکتیو» ماجرای زندگی عجیب و بیوگرافی ماری کوری، دانشمند برجسته و کاشف رادیوم را روایت می‌کند. این فیلم نه تنها به دستاوردهای علمی بزرگ او مثل کشف رادیوم و پولونیوم می‌پردازد، بلکه چالش‌های شخصی و اجتماعی که ماری کوری در طول زندگی‌اش با آن‌ها روبرو بوده را نیز به تصویر می‌کشد. از عشق و همکاری با همسرش پیر کوری گرفته تا مبارزه با تبعیض جنسیتی و تأثیرات مخرب تشعشعات رادیواکتیو بر سلامتی‌اش، همه و همه در این فیلم به زیبایی به تصویر کشیده شده است. «رادیواکتیو» علاوه بر اینکه یک فیلم علمی جذاب است، یک داستان انسانی الهام‌بخش نیز است که نشان می‌دهد یک زن با اراده و پشتکار چگونه می‌تواند بر موانع غلبه کند و به یکی از بزرگترین دانشمندان تاریخ تبدیل شود.
Marie Curie: The Courage of Knowledge (2016)
این فیلم به‌شکلی زیبا و با بازی قدرتمندانه “کارولینا گرشکا” در نقش ماری کوری، تلاش‌ها، دستاوردهای او را در برابر موانع و دشواری‌ها به تصویر می‌کشد. تماشای این فیلم به شما نشان می‌دهد که ماری کوری چگونه با جسارت و دانش خود مسیر علم را تغییر داد و راه را برای نسل‌های بعدی هموار کرد.
داستان فیلم پس از مرگ همسرش، پیر کوری، آغاز می‌شود و ماری را نشان می‌دهد که علاوه بر چالش‌های علمی جدید، باید با جامعه مردسالار آن زمان نیز مبارزه کند. او به تنهایی تحقیقات خود را در حوزه رادیواکتیویته ادامه می‌دهد و با مسائل شخصی و اجتماعی، از جمله مخالفت‌ها و تحقیرهایی که به عنوان یک زن دانشمند تجربه می‌کند، مواجه می‌شود.
مرگ ماری کوری
این دانشمند برجسته که با اکتشافاتش انقلابی در دنیای علم ایجاد کرد، متأسفانه به دلیل سال‌ها کار با مواد رادیواکتیو، بهای سنگینی پرداخت و زندگی‌اش زودتر از آنچه انتظار می‌رفت به پایان رسید! علت اصلی مرگ ماری کوری، کم‌خونی آپلاستیک بود. این بیماری نادر باعث می‌شود مغز استخوان نتواند سلول‌های خونی سالم تولید کند؛ در نتیجه، فرد مبتلا به کم‌خونی شدید، عفونت‌های مکرر و خونریزی‌های داخلی می‌شود که منجر به مرگ فرد می‌شود.
ماری کوری و همسرش پیر کوری، سال‌ها در آزمایشگاه با مواد رادیواکتیو کار می‌کردند. این مواد پرتوزا، به تدریج به سلول‌های بدن آن‌ها آسیب رساندند؛ همچنین در طول جنگ جهانی اول، ماری کوری به همراه دخترش ایرن کوری، واحدهای رادیولوژی سیار را برای کمک به سربازان زخمی راه اندازی کردند. در این مدت، آن‌ها به طور مداوم در معرض اشعه ایکس قرار داشتند که این امر نیز به تشدید بیماری ماری کوری کمک کرد.
علائم کم‌خونی آپلاستیک به تدریج ظاهر شد و سرانجام، در تاریخ ۴ ژوئیه ۱۹۳۴، ماری کوری در سن ۶۶ سالگی در بیمارستانی در فرانسه بر اثر عوارض ناشی از این بیماری درگذشت.
جمع‌بندی
در این مطلب از انتشارات هفت‌ونیم با عنوان «ماری کوری کیست؟» به سراغ زندگی عجیب و جالب این چهره ماندگار علم رفتیم! زندگی پر فراز و نشیب ماری کوری، از آغار درس‌های فراوانی برای سرمشق گرفتن دارد، او از دوران کودکی با روحیه‌ای جنگنده و شکست ناپذیر با موانع سخت زندگی در دوران خود در نبرد بود. در روزگاری که همه چیز دست در دست هم داده بود تا او را تسلیم کند، او باهدف قرار دادن آرمان و ارزش‌های خود بی‌وقفه در مسیر بود. سرانجام با تلاش‌ها و خدماتی که در مسیر علم و با کشفیانش برای بشریت کرد، نام و عکس ماری کوری همچون نگاره‌ای بر سنگ در یادها باقی ماند. کتاب‌های علمی و تاریخی با معرفی مشاهیری مانند ماری کوری و پرداختن به راه و روش زندگی او، بهترین کتاب برای هدیه به نوجوان است و می‌توانند روشنگر مسیر آن‌ها باشند.
