انسان از دیرباز تا به الان پیوسته به دنبال راه و روشی برای پیشرفت و تعالی است و در این مسیر همواره عادت‌هایی سازنده و تسهیل‌کننده برای خودش می‌سازند. همانطور که شما مخاطبان فرهیخته انتشارات هفت‌ونیم می‌دانید، کتاب، کتابخوانی و عادت به مطالعه یکی از مسیرهای ثابت شده و پرطرفدار برای پیشرفت و موفقیت است؛ اما چگونه کتابخوان شویم؟ در این مطلب از هفت‌ونیم به دنبال پاسخ این سوال و سوال‌هایی مانند، چرا باید کتاب بخوانیم و چگونه کتابخوان حرفه‌ای شویم؟ می‌رویم تا بیشتر از قبل به اهمیت این موضوعات پی ببریم. تشخیص یک کار درست، مفید و جواب مثبت به آن آسان و راحت است، قسمت سخت ماجرا پیاده‌سازی و عملی کردن راه و روش‌ها و زیستن در مسیر درست است! با ما همراه شوید تا در مطلب چگونه کتابخوان شویم؟ راه و رسم دوستی و معاشرت با یار مهربان را بشناسیم.
کتابخوانی چیست؟
چیزی که قبل از پاسخ به سوال چگونه کتابخوان شویم، باید بدانیم این است که کتابخوانی چیست؟ و به چه معناست؟
کتابخوانی فرآیند مطالعه و فهمیدن محتوای کتاب‌هاست که به طور کلی به عنوان یک فعالیت ذهنی، آموزشی، تفریحی و فرهنگی شناخته می‌شود. این فعالیت سازنده می‌تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود و شامل مطالعه متون نوشتاری در قالب‌های مختلف مانند داستان، رمان، مقاله، کتابهای علمی، تاریخی و آموزشی باشد. این فعالیت می‌تواند به شکل‌های مختلفی از جمله خواندن کتابهای چاپی، کتابهای الکترونیکی یا گوش دادن به کتابهای صوتی انجام شود.
کتابخوانی و عادت به مطالعه یک فعالیت ارزشمند است که تأثیرات مثبتی بر فرد و جامعه دارد. با توجه به فواید فراوان آن، ترویج کتابخوانی و ایجاد این فرهنگ از اهمیت بالایی برخوردار است. شناخت و درک کامل از مفهوم کتابخوانی می‌تواند به ارتقاء سطح دانش و فرهنگ جامعه کمک کند و راهی برای توسعه فردی و اجتماعی باشد.
چرا باید کتابخوان شویم؟
شاید علی‌رغم دهه‌ها تلاش در سازمان آموزش‌وپرورش، رسانه‌ها و دیگر سازمان‌های فرهنگی و افراد، همچنان برای عده‌ای کتابخوانی و مطالعه نیاز به دلیل و شفاف‌سازی داشته باشد؛ ما در این بخش از مقاله «چگونه کتابخوان شویم» به سراغ دلایلی برای کتابخوان شدن و تاثیر کتاب خواندن بر مغز می‌رویم.
کتابخوان شدن فواید زیادی دارد؛ به همین خاطر دوستی و معاشرت با کتاب در تمامی فرهنگ‌ها و جوامع توصیه می‌شود. در ادامه به دلایلی برای پاسخ به سوال چرا و چگونه کتابخوان شویم می‌رویم؛ این موارد عبارت‌اند از:
- افزایش و بهبود دانش و اطلاعات
- تقویت مهارت‌های زبانی
- توسعه تخیل و خلاقیت
- بهبود تمرکز و توجه
- کاهش استرس و افزایش آرامش
- افزایش آگاهی و بینش
- سرگرمی و لذت
- توسعه مهارت‌های ذهنی
کتابخوانی یک فعالیت مفید و پرارزش است که می‌تواند زندگی ما را از جهات مختلف بهبود ببخشد. با کتابخوان شدن، می‌توانیم به فردی آگاه‌تر، خلاق‌تر و آرام‌تر تبدیل شویم و از لحظات فراغت خود لذت بیشتری ببریم!
بیشتر بخوانید: روش صحیح مطالعه بدون فراموشی
چگونه به کتاب خواندن عادت کنیم؟
عادت ساختن به معنای ایجاد یک رفتار یا روال تکراری است که به مرور زمان، به طور خودکار و بدون نیاز به فکرکردن زیاد انجام می‌شود؛ این فرآیند شامل انجام مداوم یک فعالیت تا زمانی است که به بخشی از زندگی روزمره و در لیست عادات فرد قرارگیرد. عادت‌ها می‌توانند مثبت یا منفی باشند و نقش مهمی در شکل‌دهی به رفتارها و سبک زندگی ما دارند!
عادت به مطالعه و اینکه چگونه کتابخوان شویم نیز از این قاعده و قانون مستثنا نیست و نیازمند تمرین، تکرار و صبوری است تا نتایج درخشان آن ظاهر شود. در ادامه، راهکارهایی جامع برای عادت کردن به کتابخوانی ارائه می‌دهیم که توجه به آن‌ها در فرآیند اینکه چگونه کتابخوان شویم، و در حوزه های مختلفی مانند کتابهای علمی آموزشی و کتاب داستان علمی کتاب بخوانیم بسیار ضروری است. این موارد و نکات طلایی عبارت‌اند از:
- انتخاب کتابهای مناسب
- تعیین زمان مشخص برای کتابخوانی
- ایجاد محیط و فضایی مناسب برای کتابخوانی
- تعیین اهداف و برنامه‌ریزی
- عضویت در گروه‌های کتابخوانی
- استفاده از تکنولوژی
- تغییر نگرش نسبت به کتابخوانی
انتخاب کتابهای مناسب
انتخاب کتابهای مناسب در فرآیند عادت به مطالعه به معنای گزینش و انتخاب کتاب در میان دنیای گسترده کتاب‌هایی است که با علایق، سطح و مهارت خواندن، نیازها و اهداف شخصی ما همخوانی داشته باشند. این کار باعث می‌شود تا انگیزه بیشتری برای کتاب خواندن پیدا کنیم و با شوق بیشتری در پی پاسخ به سوال چگونه کتابخوان شویم باشیم.
در ابتدا باید به دنبال موضوعات و ژانرهای موردعلاقه خود باشیم! آیا به داستان‌های ماجراجویانه، علمی-تخیلی، تاریخی، رمان فانتزی نوجوان، بیوگرافی‌ها یا کتابهای علمی علاقه دارید؟ با انتخاب کتاب‌هایی که موضوعاتشان به علایق ما نزدیک است، احتمال بیشتری وجود دارد که از خواندن آن‌ها لذت ببریم و آن‌ها را ادامه دهیم. در شروع فرآیند اینکه چگونه به کتاب خواندن عادت کنیم، می‌توانیم با کتابهای کوتاه‌تر و کم‌حجم‌تر شروع کنیم؛ این کار به ما احساس پیشرفت می‌دهد و انگیزه بیشتری برای ادامه کتابخوانی ایجاد می‌کند.
تعیین زمان مشخص برای کتابخوانی
تعیین زمان مشخص برای کتابخوانی در فرآیند اینکه چگونه کتابخوان شویم به معنای اختصاص دادن زمانی معین و منظم در برنامه روزانه برای مطالعه است، این کار به ما کمک می‌کند تا به طور مستمر به کتابخوانی و مطالعه بپردازیم و به تدریج آن را به یک عادت پایدار و سازنده تبدیل کنیم. طبق تحقیقات پیشنهاد می‌شود زمان‌هایی را انتخاب کنیم که در آن اوقات احساس آرامش و تمرکز بیشتری داریم، این زمان‌ها می‌تواند صبح زود قبل از شروع کار، بعد از ناهار یا شب قبل از خواب باشد.
در ابتدای روز برنامه روزانه خود را بررسی کنید و زمان‌های آزاد خود را مشخص کنید، ممکن است متوجه شوید که زمان‌های کوتاه و مرده‌ای مانند زمانی که مسیر خانه تا محل کار را طی می‌کنید یا زمان استراحت بین کار در طول روز را می‌توانید به مطالعه اختصاص دهید. اگر وقت کافی ندارید، می‌توانید زمان‌های کوتاهی را به مطالعه اختصاص دهید؛ حتی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه مطالعه روزانه می‌تواند تأثیر مثبتی بر کتابخوانی شما و جوابی برای سوال چگونه کتابخوان شویم باشد.
ایجاد محیط و فضایی مناسب برای کتابخوانی
ایجاد محیط و فضای مناسب به معنای فراهم کردن شرایط فیزیکی و روانی بهینه برای انجام یک فعالیت خاص است، به گونه‌ای که این شرایط به حداکثر بهره‌وری و حال خوب ما منجر شود. در مورد کتابخوانی، محیط و فضای مناسب به معنای ایجاد شرایطی است که تمرکز، راحتی و انگیزه لازم برای مطالعه را فراهم کند، برای اینکه بدانیم چگونه کتابخوان حرفه‌ای شویم و یا چگونه به درس خواندن علاقه مند شویم، باید محیطی را انتخاب کنیم که در آن مزاحمت‌ها و عوامل حواس‌پرتی در کمترین حد ممکن باشند.
یک اتاق ساکت یا گوشه‌ای دنج از خانه که از سروصدا دور باشد، می‌تواند انتخابی مناسبی برای فضا و محیط کتابخوانی ما باشد. کتابخانه‌ها معمولاً محیط‌های آرام و مناسبی برای مطالعه هستند، برخی از کافه‌ها و فضاهای کار اشتراکی نیز فضایی دلپذیر و مناسب را برای مطالعه افراد فراهم می‌کنند. محیط‌های باز و نورطبیعی را فراموش نکنید! برخی اوقات طبیعت یا یک نیمکت در پارک میان شلوغی شهر می‌تواند انتخابی مناسب برای خلوت‌کردن با یار مهربان باشد.
تعیین اهداف و برنامه‌ریزی
برنامه‌ریزی و تعیین اهداف از جمله موارد مهم و موثر برای رسیدن به پاسخ اینکه چگونه کتابخوان شویم است! تعیین اهداف و برنامه‌ریزی در فرآیند کتابخوان شدن به معنای مشخص‌کردن مقاصد و انتظارات ما از مطالعه و سپس ایجاد یک برنامه منظم و عملی برای دستیابی به این اهداف است. این کار به ما کمک می‌کند تا به طور منظم کتاب بخوانیم، پیشرفت کنیم و از کتابخوانی بیشترین بهره را ببریم. اهداف کوتاه‌مدت می‌توانند شامل خواندن یک کتاب خاص در مدت زمان مشخص، مطالعه تعداد معینی از صفحات یک کتاب در روز یا هفته باشند. اهداف بلندمدت می‌توانند شامل خواندن تعدادی کتاب در یک سال، تسلط بر یک موضوع خاص یا بهبود مهارت‌های زبانی باشند.
در هر2 نوع از اهداف، اهداف خود را به صورت SMART تعریف کنید؛ به این معنا که هدف‌ها مشخص (Specific)، قابل اندازه‌گیری (Measurable)، قابل دستیابی (Achievable)، مرتبط (Relevant) و دارای زمان‌بندی (Time-bound) باشند. به عنوان مثال، خواندن ۲۰ صفحه از کتاب در هر روز تا پایان ماه یک هدف‌گذاری اسمارت است.
به یاد داشته باشید که برنامه‌ریزی باید انعطاف‌پذیر باشد؛ اگر در روزهای خاصی نتوانستید به برنامه خود پایبند باشید، زمان دیگری را برای مطالعه تعیین کنید، برنامه را با شرایط جدید تطبیق دهید و در صورت نیاز اهداف خود را بازبینی کنید. با گذشت زمان و افزایش مهارت‌های کتابخوانی ممکن است نیاز به تعیین اهداف جدید و چالش‌برانگیزتر داشته باشیم که امری طبیعی است.
عضویت در گروه‌های کتابخوانی
عضویت در گروه‌های کتابخوانی به معنای پیوستن به جمعی از افراد است که به طور منظم برای خواندن و بحث در مورد کتاب‌ها دور هم جمع می‌شوند، این گروه‌ها می‌توانند حضوری یا آنلاین باشند. هدف اصلی گروه‌های کتابخوانی ترویج فرهنگ کتابخوانی، تبادل نظرات و تجربیات و افزایش انگیزه برای مطالعه است. عضویت در این گروه‌ها باعث می‌شود تا ما به کمک تعامل با دیگران و شرکت در بحث‌های گروهی، انگیزه بیشتری برای مطالعه داشته باشیم.
در گروه‌های کتابخوانی می‌توانیم نظرات و تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذاریم و از دیدگاه‌ها و تحلیل‌های افراد با نگرش‌های متفاوت بهره‌مند شویم؛ این تبادل نظرات می‌تواند به درک عمیق‌تر و جامع‌تر ما از کتاب‌ها کمک قابل توجهی کند؛ همچنین حضور در جلسات گروهی و نیاز به آماده بودن برای بحث‌ها و گفتگوها باعث می‌شود ما به مطالعه کتاب‌ها متعهد بمانیم و به برنامه مطالعه پایبند باقی بمانیم.
استفاده از تکنولوژی
استفاده از تکنولوژی در مسیر اینکه چگونه کتابخوان شویم، به معنای بهره‌گیری از ابزارها و امکانات دیجیتالی برای بهبود و تسهیل مطالعه و افزایش انگیزه برای کتابخوانی است. تکنولوژی می‌تواند به ما کمک کند تا دسترسی به کتاب‌ها راحت‌تر شود، برنامه‌ریزی و مدیریت زمان برای ما آسان‌تر شود و تجربه کتابخوانی بهتری داشته باشیم.
کتابهای الکترونیکی روی دستگاه‌های مختلفی مثل تبلت‌ها، گوشی‌های هوشمند و کتاب‌خوان‌های الکترونیکی مثل Kindle، Google Play Books و Apple Books قابل دسترسی هستند. این اپلیکیشن‌ها معمولاً قابلیت‌هایی مانند نشانه‌گذاری، یادداشت‌برداری و جستجوی متن دارند که مطالعه را راحت‌تر می‌کنند.
گزینه‌ی پرطرفدار دیگر این روزها در جواب سوال چگونه کتابخوان شویم، گوش دادن به کتابهای صوتی (Audiobooks) است. کتابهای صوتی گزینه‌ای عالی برای کسانی هستند که وقت کمی برای مطالعه دارند یا در حال انجام فعالیت‌های دیگری مانند رانندگی یا ورزش هستند. این کتاب‌ها را می‌توانیم از طریق اپلیکیشن‌هایی مانند Audible، Google Play Books، Apple Books و انواع پادگیرها گوش کنیم.
تغییر نگرش نسبت به کتابخوانی
تغییر نگرش نسبت به کتابخوانی در فرآیند اینکه چگونه کتابخوان شویم، به معنای بازنگری و تغییر دیدگاه‌ها و احساسات ما نسبت به مطالعه است. این تغییر نگرش می‌تواند به ما کمک کند تا به کتابخوانی علاقه‌مند شویم و از مطالعه لذت ببریم. عادت به مطالعه باعث افزایش دانش، بهبود مهارت‌های تفکر انتقادی و تقویت توانایی‌های زبانی می‌شود. با درک این مزایا، می‌توانیم انگیزه بیشتری برای کتابخوانی پیدا کنیم.
به کتابخوانی به عنوان یک فعالیت لذت‌بخش و انتخابی آگاهانه نگاه کنید، نه به عنوان یک وظیفه که مجبور به انجام آن هستید! برخی افراد فکر می‌کنند کتابخوانی فقط برای دانشجویان، پژوهشگران یا افراد خاصی مفید است؛ اما حقیقت این است که کتابخوانی می‌تواند برای همه افراد مفید و دوست‌داشتنی باشد و تجربه‌ها و دیدگاه‌های جدیدی را به روی ما باز کند.
لازم نیست تعداد زیادی کتاب بخوانید تا کتابخوان به حساب بیایید؛ تمرکز بر کیفیت مطالعه و فهم عمیق از مطالب، مسئله مهم‌تردر فرآیند کتابخوان‌شدن است!
و اما کتابخوانی مسیر تغییر نگرش تا تحقق عادت
در نتیجه پاسخ به سوال عنوان شده این مطلب که چگونه کتابخوان شویم، یک پاسخ مشخص و معین برای تمامی افراد نیست! عادت به مطالعه و پایبند ماندن به آن نیاز به صرف وقت و انرژی و آزمون و خطاست تا هر شخص با آزمودن روش‌های پیشنهادی به نسخه مخصوص و شخصی خود دست پیدا کند؛ اما این اطمینان را به شما می‌دهیم که پیمودن این مسیر و قدم گذاشتن در آن، راه پر پیچ و خم موفقیت را برای شما قدری هموارتر می‌کند!
انتشارات هفت و نیم مثل همیشه با هدف آموزش تفکر علمی و آگاهی بخشی همراه شماست.
