از گذشته تاکنون یکی از مهم‌ترین ناشناخته‌هایی که ذهن همیشه کنجکاو بشر را درگیر خود کرده، دریا است؛ به گونه‌ای که تا امروز افراد متعددی از سراسر جهان در پی کشف این ناشناخته‌ها به دل دریا زده‌اند و با دستاوردهای گوناگون برگشته‌اند. جیمز کوک نیز از این دسته افراد است که در تمام طول زندگانی‌اش دستاوردهای مهمی را از دل دریا بیرون آورده و در خدمت بشریت قرار داده است.
ما در مجموعه هفت و نیم سعی داریم علاوه بر ارائه کتاب علمی تخیلی برای نوجوانان، به زندگینامه افراد بزرگ بپردازیم تا نسبت به ارزش چیزهایی که امروز در اختیار ماست آگاه باشیم؛ به همین منظور در ادامه به بررسی زندگینامه یکی از شجاع‌ترین دریانوردان پرداخته‌ایم.
جیمز کوک کیست؟
احتمالاً برایتان جالب باشد که بدانید جیمز کوک اهل کدام کشور است. جیمز کوک در هفتم نوامبر 1728 در روستایی به نام مارتن در منطقه یورکشایر انگلستان متولد شد. پدر او به واسطه فعالیت‌های کشاورزی‌ای که داشت همواره پسرش را تشویق به ادامه این حرفه می‌کرد؛ در حالی که سرنوشت این مرد بزرگ، بسیار متفاوت از چیزی بود که پدرش انتظار داشت.
هنگامی که جیمز تنها 16 سال سن داشت، یک روز با طی کردن 32 کیلومتر راه، خودش را به روستای استاتس واقع در کنار دریا رساند و این دقیقا آغاز تحول زندگی جیمز بود. او 18 ماه بعد به قصد کار کردن برای دوستش در یک شرکت حمل‌و‌نقل دریایی، به شهر ویتبی سفر کرد. جیمز کوک در این دوران توانست مهارت‌های دریانوردی، ریاضیات، ستاره‌شناسی و هندسه را به خوبی فرا گیرد.
جیمز در سال 1752 در امتحانات دریانوردی قبول شد و در سال 1755 به‌عنوان نیروی داوطلب، به نیروی دریایی سلطنتی انگلستان ملحق شد. اگرچه جیمز کوک در ابتدای ورودش به ارتش، در رده‌های پایین فعالیت می‌کرد، اما باتوجه به روحیه و علاقه‌ای که به دریانوردی داشت، مطمئن بود که می‌تواند به دستاوردهای مهمی در این مسیر برسد.
چه چیزی سبب شهرت جیمز کوک شد؟
جیمز کوک راه پر فراز و نشیبی را آغاز کرده بود. او در طی جنگ‌های هفت ساله عضو یک گردان موفق بود. آن‌ها توانستند در سال 1758 پایگاه نظامی لویی برگ و شهر کبک را در سال 1759 از اشغال فرانسوی‌ها درآورند. کوک در تمامی این دوران، با استعدادی که در پیمایش و نقشه‌برداری داشت، موفق به تهیه نقشه‌هایی شد که در طی این جنگ‌های حساس، به پیروزی نیروهای بریتانیایی بسیار کمک کرد.
این‌ها تنها گوشه‌ای از موفقیت‌های جیمز کوک بود که سبب دیده شدن او در ارتش انگلستان شد، اما چیزی که منجر به شهرت هرچه بیشتر او شد، در دل سه سفر مهمی است که او در طی آن‌ها موفق به اکتشافات مختلفی شد.
اکتشافات مهم جیمز کوک
همان‌طور که متوجه شدید شجاعت و مهارت‌های دریانوردی کاپیتان جیمز کوک زبانزد بود؛ به همین دلیل مأموریت‌های سخت را به او واگذار می‌کردند تا احتمال موفقیت در آن‌ها به حداکثر برسد. مهم‌ترین مأموریت‌های کاپیتان کوک در سه سفر خلاصه می‌شود که در ادامه به بررسی هر یک از آن‌ها پرداخته‌ایم.
سفر اول
جیمز کوک اولین ماموریتش را در سال 1766 دریافت کرد که باید به اقیانوس آرام سفر کند. هدف از این سفر، رصد سیاره زهره و ثبت اطلاعات دقیق آن بود؛ به همین منظور در 16 آگوست به همراه یک تیم 94 نفره راهی جزیره تاهیتی شد. در 13 آوریل 1769 به این جزیره رسیده و یک دژ به همراه رصدخانه ساختند.
جیمز کوک سوم ژوئن کار خود را آغاز کرد، اما به دلیل نبود تجهیزات کافی نتوانست نتایج رصدهای خود را به‌صورت دقیق ثبت کند. انجمن سلطنتی بریتانیا حضور جیمز در جنوب شرقی را فرصت شمرده و مأموریت دیگری را برای او تعریف کردند، زیرا مدت‌ها بود ارتش انگلیسی گزارش‌های مبهم و پراکنده‌ای را از وجود خشکی عظیمی در نیمکره جنوبی دریافت کرده بود که آن را تِرا استرالیاس و به معنی سرزمین جنوبی می‌شناختند.
کاپیتان جیمز کوک که از تأکید انجمن سلطنتی بر کشف این منطقه آگاه شده بود، به محض اتمام ماموریت اول، از یکی از اهالی جزیره تاهیتی که نسبت به ترا استرالیاس آشنایی کامل داشت کمک گرفت و به همراه او، جزیره را به مقصد زلاندنو ترک کرد. او با توجه به مهارت‌هایی که در نقشه‌برداری داشت، توانست نقشه‌های بسیار دقیقی از این محدوده جنوبی تهیه کند که طی این مأموریت مناطق متعددی را نیز کشف کرد؛ به همین دلیل لقب کاشف زلاند نو را به او دادند.
پس از اتمام نقشه‌برداری منطقه زلاندنو، به سوی کرانه‌های شرقی اقیانوس آرام حرکت کرد تا سرانجام به ترا استرالیاس رسید. جیمز با دیدن تنوع گیاهی در این محدوده، تصمیم گرفت آن را به نام “خلیج گیاه‌شناسی” در گزارشات خود ثبت کند؛ سپس مسیر خود را به سمت شمال ادامه داد که کشتی او به دیواره بزرگ مرجانی این منطقه رسیده و آسیب جدی‌ای دید که حدود هفت هفته تعمیر آن طول کشید.
در واقع این توقف اجباری فرصتی را برای جیمز فراهم آورد تا به شناخت بیشتر مردم بومی و نمونه‌برداری از گیاهان و جانوران این منطقه غنی بپردازد. در نهایت پس از بازه زمانی دو سال و یازده ماه، جیمز کوک به بریتانیا برگشت و دستاوردها و اطلاعاتی که طی این سفر مهم کسب کرده بود را در اختیار همگان قرار داد.
سفر دوم
بر خلاف تلاش‌ها و دستاوردهای جیمز کوک در سفر اول، انجمن سلطنتی بریتانیا نسبت به وسعت قاره‌ای که جیمز از آن روایت می‌کرد قانع نشدند و برخی از آن‌ها باور داشتند قاره‌ای بسیار وسیع در آن منطقه وجود دارد که او قادر به کشف آن نبوده است. کاپیتان کوک نیز به این باور رسید که اطلاعاتش ناقص بوده و برای کاشف استرالیا بودن، باید دوباره راهی این منطقه شود؛ به همین جهت خود پیشنهاد سفر دوم را داد که از سوی انجمن نیز پذیرفته شد.
بنابراین، در 13 جولای 1772 با دو کشتی راهی اقیانوس آرام شد و این بار مسیر مدار جنوبگان (قطب جنوب) را برای این ماجراجویی و اکتشاف انتخاب کرد. این سفر نیز بدون چالش نبوده و در هشتم فوریه 1773 به دلیل وجود مه غلیظ، دو کشتی یکدیگر را گم کردند؛ به گونه‌ای که یکی از این کشتی‌ها به زلاندنو رسیده و با محلی‌های آن منطقه درگیر شدند، اما به سبب عدم آمادگی‌های جنگی، ناچار شدند به بریتانیا بازگردند.
جیمز کوک که در نزدیکی قطب جنوب بود با کوه‌های یخی عظیمی مواجه بود که تهدید بزرگی برای کشتی او محسوب می‌شدند؛ بنابراین، مجبور شد برای آماده‌سازی مجدد به تاهیتی بازگردد؛ سپس باری دیگر در 17 سپتامبر، به قصد کشف آن قاره وسیع، راهیِ جنوب اقیانوس آرام شد، اما این بار نیز چیزی نیافته و دستور بازگشت به بریتانیا را صادر کرد.
سرانجام جیمز کوک در 30 جولای 1775 به بریتانیا رسید. اگرچه نتوانست اطلاعات جدیدی از منطقه ترا استرالیاس کسب کند، اما با کاوش در مناطق قطب جنوب و پهنه وسیع جنوب اقیانوس آرام، چندین جزیره بزرگ و کوچک را کشف کرد که موجب درک عمیق‌تری از این مناطق شد. با این سفر، جیمز کوک نتیجه گرفت ترا استرالیاس قاره نبوده؛ بلکه تنها جزیره‌ای در نواحی جنوب شرقی آسیا است.
سفر سوم
پس از سفر دوم جیمز کوک، بر اعتبار او در میان نیروی دریایی انگلستان افزوده شد و به او بازنشستگی افتخاری دادند، اما برنامه‌های کاپیتان کوک چندان با این بازنشستگی هماهنگ نبوده و سخن از سفر سومی در میان بود. او طی این تصمیم مخفیانه قصد داشت به گذرگاه شمال غربی یعنی محل اتصال دو اقیانوس اطلس و آرام سفر کند. در واقع هدفش از این سفر پیدا کردن یک راه میان‌بر از مجمع‌الجزایر قطبی کانادا بود، اما هیچ‌کس از هدف و مقصد این ماجراجویی اطلاعی نداشت.
به همین منظور در 12 جولای 1776 راهی شمال اقیانوس آرام شدند. در نهایت در 18 ژانویه 1778 موفق به کشف جزایر هاوایی و ثبت این اکتشافات در زندگینامه خود شد. پس از عبور از تنگه برینگ به کوه‌های عظیم یخ رسیده و ناچار به بازگشت شدند، به همین جهت جزایر هاوایی را برای استراحت و تجدید قوا انتخاب کردند. پس از مدتی درگیری و اختلافات زیادی میان افراد بومی و نیروهای بریتانیایی رخ داد که تا کنون دلیل آن مشخص نشده است.
اوج این درگیری در 13 فوریه 1779 بود که یکی از کشتی‌های جیمز کوک توسط محلی‌ها دزدیده شد؛ کاپیتان کوک به واسطه دریانوردی‌هایی که در طول عمرش داشت، چندان با این اتفاقات بیگانه نبوده و با تدابیر خاص خود، موفق به بازپس‌گیری اموال خود می‌شد، اما در این سفر واکنشی دیگر نشان داده و موجب تشدید این درگیری‌ها شد؛ به طوری که حین این درگیری کاپیتان جیمز کوک کشته شده و افرادش مجبور به عقب‌نشینی و بازگشت به بریتانیا شدند.
دستاوردهای جیمز کوک
با کمی تحقیق درباره جیمز کوک می‌توان دریافت اگرچه او نتوانست انجمن سلطنتی را نسبت به اکتشافات خود از منطقه ترا استرالیاس قانع کند، اما پس از مدتی ثابت شد قاره استرالیای امروزی دقیقاً همان خشکی وسیعی است که کاپیتان کوک از آن سخن می‌گفت؛ به همین سبب بعد از مرگ، لقب کاشف قاره استرالیا را نیز از آن خود کرد. همچنین از دیگر آثار جیمز کوک می‌توان به کشف نیوزلند و تهیه نقشه‌هایی دقیق از جزایر مختلف اشاره کرد.
در واقع اکتشافات کاپیتان کوک نه تنها در همان دوره روشنگر مسیر بشریت بوده، بلکه پس از مرگ او نیز محققان مختلف با مراجعه به اطلاعات به‌جامانده از این دریانورد شجاع، توانستند به درک عمیق‌تری از این سیاره برسند.
جمع‌بندی
همان‌طور که دریافتیم، مسیر زندگی کوک از دریانوردی ساده شروع شد، اما به اکتشاف مناطق مختلفی از این جهان پهناور خاتمه یافت؛ به گونه‌ای که امروزه او را تحت عنوان کاشف استرالیا و نیوزلند می‌شناسند؛ به همین جهت سعی کردیم در این مقاله به بیوگرافی جیمز کوک بپردازیم تا با کاوش‌ها و مهم‌ترین دستاوردهای او آشنا شوید. علاوه بر این شما می‌توانید انواع کتاب زندگینامه دانشمندان برای کودکان را نیز در سایت مجموعه پیدا کرده و اوقات مفیدی را برای فرزندان‌تان رقم بزنید.
