دانشمندان ایرانی ناسا | ستارگان درخشان ایرانی ناسا را بشناسید!

در دل کهکشان‌ها، جایی که رازهای بی‌پایان کیهان نفس می‌کشند، صدای گام‌های اندیشمندانی شنیده می‌شود که ریشه در سرزمینی باستانی و اندیشه‌پرور، یعنی ایران دارند. دانشمندانی که با ذهنی پرسشگر، دلی شجاع و نگاهی رو به آینده، مسیر خود را از دل دانشگاه‌های ایران تا سکوی پرتاب ناسا گشودند. 

دانشمندان ایرانی ناسا، نه‌تنها مرزهای علم را شکافته‌اند، بلکه تصویر تازه‌ای از نبوغ ایرانی بر چهره جهان نقش زده‌اند. این روایت، داستان تلاش، هوش و آرزوهایی است که از خاک ایران برخاسته و در مدار زمین به پرواز درآمده‌اند. در ادامه، با چهره هایی که با ریشه‌ای ایرانی، در ناسا افتخارآفرینی کرده‌اند آشنا می‌شویم.

فیروز نادری

فیروز نادری، دانشمند ایرانی ناسا، در سال ۱۹۴۶ در شیراز به دنیا آمد و بیش از سه دهه در مؤسسه JPL ناسا فعالیت داشت. او پس از تحصیل در مهندسی برق و الکترونیک در آمریکا، به ناسا پیوست و مدیریت برنامه اکتشاف مریخ را پس از شکست‌های اولیه برعهده گرفت. 

تحت رهبری او، پروژه‌های موفقی مانند مریخ‌نوردهای Spirit و Opportunity اجرا شد. نادری سپس مدیر کاوش منظومه شمسی شد و ماموریت‌هایی چون Cassini، Juno و Curiosity را هدایت کرد. او به‌ دلیل دستاوردهایش، مدال رهبری برجسته ناسا و چندین جایزه معتبر دیگر را دریافت کرد. 

در این میان همچنین، سیارکی به نام 5515 Naderi نیز ثبت شد. فیروز نادری، یکی از شناخته‌شده‌ ترین دانشمندان ایرانی ناسا در عرصه فناوری فضایی بود و میراث علمی ماندگاری از خود به‌جا گذاشت. او در سال ۲۰۲۳ درگذشت.

حمید برنجی

حمید برنجی، یکی از دانشمندان ایرانی ناسا، در تاریخ ۵ خرداد ۱۳۳۷ در کرمانشاه متولد شد. او از کودکی استعداد فراوانی در یادگیری داشت و تنها در ۱۶ سالگی وارد دانشگاه شد. پس از اخذ مدرک کارشناسی مهندسی سیستم از دانشگاه علوم و فناوری تهران، برای ادامه تحصیل، راهی دانشگاه USC آمریکا شد و مدرک دکتری دریافت کرد.

از سال ۱۹۸۶ تا ۲۰۱۲، به مدت ۲۶ سال در ناسا فعالیت کرد. تمرکز او بر کنترل دقیق فضاپیمای شاتل برای قرارگیری در مدار زمین بود و همچنین یک نمونه رباتیک برای کاوش مریخ طراحی کرد. در دوران فعالیتش در مرکز تحقیقاتی ایمز، روش ابتکاری یادگیری تقویتی فازی (FRL) را توسعه داد که نقطه عطفی در کنترل سیستم‌های پیچیده محسوب می‌شود.پس از بازنشستگی، در دانشگاه‌های آمریکا استاد و پژوهشگر باقی ماند و به نگارش کتاب های علمی در زمینه FRL  برای IEEE مشغول شد.

محمد جمشیدی

محمد جمشیدی، از اسامی دانشمندان ایرانی ناسا، در ۱۰ مه ۱۹۴۴ در شیراز متولد شد و پس از تحصیل موفق در مهندسی برق در دانشگاه اورگن (کارشناسی) و دانشگاه ایلینوی اربانا-شمپین (دکتری)، فعالانه در دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی آمریکا فعالیت کرد.

وی بیش از ده سال در ناسا مشاور بود و در پروژه فرودگر مریخی (Pathfinder (۱۹۹۲–۱۹۹۵، نقش اساسی داشته است. جمشیدی در زمینه سیستم‌های بزرگ مقیاس، کنترل تطبیقی و مهندسی سامانه‌ها بیش از ۷۰۰ مقاله و ۶۸ کتاب تألیف کرده که به چند زبان نیز ترجمه شده‌اند.

او دریافت‌کننده جایزه‌های معتبر IEEE، از جمله Norbert Wiener Research Award و عضویت در آکادمی‌های برجسته علمی است. هیچ شکی نیست که در میان اسامی دانشمندان ایرانی ناسا، محمد جمشیدی الگویی الهام‌بخش در ترکیب آموزش دانشگاهی، پژوهش و خدمت به علم فضایی محسوب می‌شود.

قاسم اسرار

از دانشمندان ایرانی که در ناسا هستند می‌توان به نام قاسم اسرار اشاره کرد. او در سال ۱۳۱۳ شمسی (۱۹۴۴ میلادی) در شیراز به دنیا آمد و پس از تحصیل در رشته‌های بیوفیزیک محیطی، مهندسی عمران و دکتری فیزیک محیطی در دانشگاه ایالتی میشیگان، در سال ۱۹۸۷ به ناسا پیوست.

اسرار از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۸ به‌ عنوان دانشمند ارشد برنامه Earth Observing System فعالیت کرد و سپس به‌ عنوان معاون مدیر دفتر علوم زمین ناسا منصوب شد. در این دوره بیش از ۱۵ ماهواره نظارت شده و برنامه‌های پژوهشی با هدف آموزش و توانمندسازی نسل جدید زمین‌شناسان را پایه‌گذاری کرد. او بعدها به عنوان Deputy Administrator در ناسا، مسئول توسعه مأموریت‌های روباتیک منظومه‌شمسی و نیز فناوری‌های سنجش از دور شد. در سال ۱۹۹۹ موفق به دریافت مدال Distinguished Service ناسا و در سال ۲۰۰۰، مدال Outstanding Leadership شد.

پرویز معین

پرویز معین، یکی از شناخته‌شده‌ترین دانشمندان ایرانی معاصر، در سال ۱۳۳۱ در تهران، چشم به جهان گشود. پس از اخذ مدرک کارشناسی مهندسی مکانیک از دانشگاه مینه‌سوتا (۱۹۷۴) و دکتری از استنفورد (۱۹۷۸)، به‌عنوان پژوهشگر پسا دکتری وارد مرکز تحقیقاتی Ames ناسا شد و سپس با عنوان استاد به دانشگاه استنفورد پیوست .

معین با تخصص در تغییرات جریان‌های آشفته (turbulence) و شبیه‌سازی مستقیم عددی (DNS)، بنیان‌گذار مؤسسه تحقیقات جریان‌های آشفته در استنفورد و Ames در سال ۱۹۸۷ بود. او علاوه بر پژوهش، پانویس نشریه معتبر Annual Review of Fluid Mechanics و از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۴ یکی از سردبیران آن بود .

دستاوردهای او شامل دریافت مدال برجسته سامانه NASA (Exceptional Scientific Achievement Medal) در ۱۹۸۵، جایزه معتبر APS در ۱۹۹۶ و عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا بودند. میراث علمی پرویز معین، به‌ عنوان یکی از درخشان‌ترین دانشمندان ایرانی در ناسا، تأثیری عمیق بر تحلیل جریان‌های پیچیده در مهندسی هوافضا داشته است.

کاظم امیدوار

دکتر کاظم امیدوار، دانشمند ایرانی‌تبار و از پیشگامان دانشمندان ایرانی ناسا، در سال ۱۳۰۹ خورشیدی (۱۹۲۶ میلادی) در مشهد به دنیا آمد. پس از پایان تحصیلات دبیرستان، برای تحصیل به آمریکا رفت؛ در دانشگاه نیویورک در رشته‌های ریاضیات و فیزیک نظری تحصیل کرد و در دهه ۱۹۵۰ مدرک دکترای خود را دریافت نمود.

امیدوار از اواخر دهه ۱۹۵۰ تا بیش از ۴۰ سال در مرکز فضایی گودارد ناسا فعالیت داشت و حدود ۵۰ مقاله علمی در حوزه فیزیک اتمی و اختر فیزیک منتشر کرد. او در تابستان سال ۱۳۸۲ خورشیدی (۲۰۰۳ میلادی) در آمریکا درگذشت، اما سهم قابل‌توجهی در دانش فضایی ثبت کرد و یکی از نام‌های درخشان در لیست کارمندان ایرانی ناسا به‌شمار می‌رود.

رضا غفاریان

رضا غفاریان، یکی از برجسته‌ترین چهره‌ها در لیست دانشمندان ایرانی ناسا و نمونه‌ای شاخص از بیوگرافی دانشمندان بزرگ جهان، با تمرکز بر فناوری‌های فضایی است. او در مشهد متولد شد و پس از اخذ دکتری از دانشگاه UCLA) ۱۹۸۲)، بیش از ۲۶ سال را در آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا سپری کرد.

تخصص او در اطمینان‌پذیری (reliability) و تضمین کیفیت بسته‌بندی الکترونیک فضاپیماها بود و برای کاوشگرهای مریخ، نقش کلیدی داشت. در طول دوران فعالیت، دکتر غفاریان مسئول بررسی قطعات الکترونیکی در محیط‌های سخت فضایی بود و به‌ عنوان متخصص دامنه موضوعی (SME) در پروژه‌های پرواز فضایی مشغول شد.

او جوایز متعددی همچون مدال خدمات استثنایی ناسا و جایزه صنعتی SMTA در سال ۲۰۲۰ را دریافت کرد و بیش از ۱۵۰ مقاله تخصصی و ۷ کتاب منتشر کرد.

صمد حیاتی

صمد حیاتی، از اسامی کارمندان ایرانی ناسا، برجسته‌ترین نمونه در بین دانشمندان ایرانی ناسا است. او پس از اخذ مدرک کارشناسی مهندسی مکانیک از دانشگاه آریامهر (دانشگاه صنعتی شریف) در سال ۱۹۷۱، ادامه تحصیلات خود را با کارشناسی ارشد و دکتری در رشته کنترل از دانشگاه UC Berkeley پی گرفت.

از سال ۱۹۷۹، حیاتی به عنوان مهندس و پژوهشگر به آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا پیوست و نقش کلیدی در توسعه فناوری‌های رباتیک، به‌ ویژه پروژه مریخ‌نورد نمونه Rocky 7 داشت. او در سال ۲۰۰۰ به سمت مدیر ارشد فناوری در دایرکتوری کاوش مریخ منصوب شد و مسئولیت هدایت فناوری‌های پشتیبان برای ماموریت‌های Spirit ،Opportunity ،Phoenix و Mars Science Laboratory را بر عهده گرفت.

یاسمین مقبلی

یاسمین مقبلی، مهندس هوافضا و خلبان حرفه‌ای نیروی دریایی ایالات متحده، در امتداد راه اولین فضانورد ایرانی، به عنوان یکی از چهره های برجسته در تاریخ فضانوردی ناسا شناخته می‌شود. او که در خانواده‌ای مهاجر از ایران به دنیا آمد، از کودکی علاقه‌مند به علوم فضایی بود و مسیر تحصیلی و حرفه‌ای خود را به‌گونه‌ای انتخاب کرد که به رویای سفر به فضا نزدیک‌تر شود.

مقبلی با تحصیل در رشته مهندسی هوافضا از دانشگاه MIT و سپس آموزش خلبانی جنگنده‌ها، توانست به یکی از چهره‌های برجسته در برنامه فضایی ناسا تبدیل شود. در سال ۲۰۱۷، یاسمین به عنوان یکی از اعضای گروه منتخب فضانوردان ناسا معرفی شد و در سال ۲۰۲۳ با مأموریت Crew-7 به ایستگاه فضایی بین‌المللی سفر کرد.

دیگر دانشمندان ایرانی ناسا

در کنار دانشمندانی که معرفی کردیم، بسیاری از چهره‌های برجسته دیگر نیز در لیست دانشمندان ایرانی ناسا حضور دارند که هرکدام نقش مهمی در پیشبرد علم و فناوری فضایی ایفا کرده‌اند. این افراد در زمینه‌های مختلفی همچون مهندسی، فیزیک، رباتیک و علوم زمین فعالیت داشته و افتخارات فراوانی برای جامعه علمی ایران و جهان به ارمغان آورده‌اند.

از جمله دیگر دانشمندان ایرانی ناسا که در اینجا به آن‌ها اشاره نشده، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رحمت الله قدیمی
• عبدالحمید کریمی
• مظفر پرتوماه
• همایون سراجی
• آزاده تبازاده
• هاله صفوی

این اسامی، تنها بخشی از جمع گسترده‌ای هستند که در حوزه‌های تخصصی خود در ناسا فعالیت می‌کنند و به توسعه فناوری فضایی کمک می‌کنند.

جمع بندی

حضور دانشمندان ایرانی ناسا، نمادی از استعداد، تلاش و پیشرفت در عرصه‌های علمی و فضایی است. این افراد با تخصص‌های متنوع و دستاوردهای برجسته، نه‌تنها در توسعه فناوری‌های پیچیده فضایی نقش‌آفرینی کرده‌اند، بلکه اعتبار و افتخار ایران را در سطح جهانی ارتقا داده‌اند. 

از فیروز نادری و قاسم اسرار گرفته تا پرویز معین و صمد حیاتی، هر یک داستانی الهام‌بخش از موفقیت و نوآوری را روایت می‌کنند. همچنین، فهرست گسترده‌ای از دیگر دانشمندان و متخصصان ایرانی در ناسا نشان می‌دهد که جامعه علمی ایران چه ظرفیت عظیمی برای مشارکت در پیشرفت‌های بین‌المللی دارد. با مطالعه کتاب علمی آموزشی در دوران کودکی و نوجوانی، می‌توان رویاهای بزرگ در دل پرورش داد. شما می‌توانید کتاب دلخواه خودتان را به‌راحتی از سایت انتشارات هفت و نیم تهیه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با مشاورین ما در تماس باشید.

خانه » بلاگ » دانشمندان » دانشمندان ایرانی ناسا | ستارگان درخشان ایرانی ناسا را بشناسید!