نام نقاشی‌های «مونالیزا» و «شام آخر» برای شما یادآور نام لئوناردو داوینچی خالق این آثار است، اما این سوال برای شما پیش آمده است که لئوناردو داوینچی کیست و چه آثار دیگری دارد؟ لئوناردو داوینچی علاوه بر یک نقاش، دانشمند، مجسمه‌ساز، معمار، زمین‌شناس، موسیقی‌دان، پیکرشناس و از تاثیرگذارترین افراد عصر رنسانس (دوره تحول فرهنگی، هنری، ادبی، سیاسی و …) در اروپا بود. در این مطلب شما با زندگینامه لئوناردو داوینچی و آثار به جا مانده از او آشنا خواهید شد، پس ادامه این مطلب را از دست ندهید.
زندگینامه لئوناردو داوینچی
لئوناردو داوینچی با نام کامل « لئوناردو دی سر پیرو داوینچی» در ۱۵ آوریل سال ۱۴۵۲ میلادی در روستایی به نام آنچیانو در استان فلورانس ایتالیا متولد شد. پدرش سر پیرو یک ارباب‌زاده بود و شغل سردفتری داشت، اما مادرش دختر یک دهقان و خانه‌دار بود. در زمان تولد لئوناردو پدر و مادرش با هم ازدواج نکرده‌بودند و به همین دلیل او فرزند قانونی محسوب نمی‌شد. در بیوگرافی لئوناردو داوینچی از کودکی او همین قدر اطلاعات در درسترس است که تا سن ۵ سالگی با مادرش در همان دهکده آنچیانو زندگی می‌کرد. وقتی مادرش با مردی دیگر ازدواج کرد، لئوناردو ناچار شد نزد پدرش برود و با خانواده پدری‌اش زندگی کند.
وقتی او به خانه پدری‌اش برگشت، پدرش ۲۵ سال سن داشت که با دختری به نام «آلبیرا» ازدواج کرد. آلبیرا که مادر خوانده لئوناردو محسوب می‌شد بسیار او را دوست داشت و به او محبت می‌کرد اما مدت زیادی نگذشت که به علت بیماری از دنیا رفت. پدرش دو بار دیگر ازدواج کرد و در مجموع لئوناردو داوینچی ۱۷ خواهر برادر نانتی از طرف پدر و مادرش داشت که اختلاف سنی بالا باعث شد نتواند ارتباط خوبی با آن‌ها داشته‌باشد.
تحصیلات داوینچی
در توضیح این که لئوناردو داوینچی کیست باید درباره تحصیلات او نیز بگوییم. لئوناردو آموزش‌های ابتدایی را در فلورانس گذراند؛ البته آموزش‌ها بیشتر خواندن و نوشتن بود و داوینچی خود به طور خصوصی به مطالعه لاتین، هندسه و ریاضیات پرداخت. او از همان کودکی استعداد هنری خود را نشان داد و پدرش هم در راه پرورش این استعداد از او حمایت کرد. جالب است بدانید لئوناردو داوینچی در کارگاه شخصی به نام آندرئا دل وروکیو نقاش و مسجمه‌ساز اهل فلورانس ایتالیا استعدادهایش پرورش یافت، کسی که تعداد دیگری از بزرگان و مشاهیر هم شاگردش بودند.
آغاز فعالیت‌های هنری
آشنایی بیشتر با لئوناردو و پیدا کردن پاسخ این سوال که لئوناردو داوینچی کیست از سن ۱۴ سالگی او شروع می‌شود، زمانی که در نزد نقاش ماهر و مجسمه‌ساز معروف فلورانس آندرئا دل وروکیو آموزش دید. لئوناردو از همان ابتدای نوجوانی زیر نظر وروکیو قوانین و علوم طبیعت را مطالعه کرد و به دانشی دست یافت که با کمک آن هر چیزی را که می‌خواست نقاشی می‌کرد. حضور لئوناردو در کارگاه وروکیو هم‌زمان بود با حضور ساندرو بوتیچلی، دومینکو گیرلاندایو و پیترو پروجینو که هر سه از موفق‌ترین و معروف‌ترین نقاشان ایتالیا شدند. حضور آن‌ها تاثیر بسیار زیادی در شکوفایی استعداد لئوناردو داشت.
بعد از مدتی لئوناردو داوینچی بهترین و مشهورترین شاگرد وروکیو شد و در طی ۶ سال آموزش در محضر این استاد بزرگ، تکنیک‌های نقاشی، کار با فلز، کار با چرم، کار با روغن، مجسمه‌سازی، گچ‌کاری، طراحی، نجاری و مکانیک را آموخت. او به حدی پیشرفت کرده بود که در سن ۲۰ سالگی به یک استاد حرفه‌ای تبدیل شد، کارگاهی برای خود تاسیس کرد و به صورت مستقل مشغول به کار شد. مدتی بعد لئوناردو به عضویت انجمن نقاشان فلورانس درآمد. او همچنین در همان زمان بود که توانست به انجمن «سنت لوک» که اتحادیه‌ای متشکل از پزشکان و داروسازان بود بپیوندد و در آنجا کالبد شکافی و پیکرشناسی را یاد بگیرد.
بیشتر بخوانید: داوینچی یکی از بزرگترین مشاهیر تاریخ بود، کسی که هم هنرمند و هم دانشمند بود. اگر به بیوگرافی این افراد معروف که از زمانه‌ی خود جلوتر بوده‌اند علاقه دارید، زندگی نامه گالیله را بخوانید.
خلق اولین اثر هنری
در این بخش از مطلب لئوناردو داوینچی کیست به به اولین اثر داوینچی می‌پردازیم. بعد از تاسیس کارگاه داوینچی در سال ۱۴۷۳ میلادی توانست اولین اثر هنری و تاریخ‌دار خود را با نام چشم‌انداز دره آرنو نقاشی و منتشر کند. رود آرنو در ناحیه توسکانی ایتالیا بود که به دریاچه لیگوریا ختم می‌شد و لئوناردو پیشنهاد کشتی‌رانی در این رود برای حمل‌ونقل بین فلورانس و پیزا را مطرح کرد. لئوناردو به مباحث معماری و مکانیکی هم علاقه زیادی داشت. این را می‌توان از نقاشی‌ها و طرح‌های به جا مانده از آن زمان هم متوجه شد، طرح‌هایی مانند دستگاه‌های مکانیکی، پمپ‌ها و سلاح‌های نظامی که هر کدام نشان از مهارت بالای او در این کار داشت. همچنین به دلیل مهارت بالایی که در معماری داشت به عنوان مشاور فنی در زمینه استحکامات نظامی و مهندسی مکانیک فعالیت می‌کرد و مراجعان زیادی داشت.
داستان اولین سفارش نقاشی داوینچی
در سال ۱۴۷۸ میلادی لئوناردو اولین سفارش نقاشی خود را از طرف کلیسای شهر فلورانس گرفت و با گذشت زمان سفارش‌های زیادی از افراد و مکان‌های مختلف شهر فلورانس دریافت کرد. روایتی جالب از سفارش نقاشی داوینچی وجود دارد که شنیدن آن خالی از لطف نیست. یک دهقان محلی برای خودش یک سپر جنگی خرید و آن را به لئوناردو داد تا نقاشی کند. او هم با الهام از داستان مدوسا یک نقاشی از اژدهایی که از دهانش آتش خارج می‌کند بر روی سپر کشید. نقاشی این اژدها به حدی ترسناک بود که پدر لئوناردو مجبور شد یک سپر دیگر برای آن مرد دهقان خریداری کند و نقاشی اژدها را به یک دلال هنری فروخت.
لئوناردو داوینچی تا زمانی که در فلورانس بود حتی با وجود تاسیس کارگاهی برای خود هرگز از وروکیو جدا نشد و در خلق برخی آثار مانند «غسل تعمید مسیح» به وروکیو کمک کرد. سال ۱۴۸۲ میلادی بود که داوینچی توسط دربار میلان دعوت شد و فلورانس را ترک کرده و به میلان که شهری جذاب برایش بود مهاجرت کرد. تا وقتی در میلان بود پیوسته برای دربار میلان نقاشی و مجسمه‌سازی می‌کرد.
بازگشت داوینچی به فلورانس
لئوناردو تا سال ۱۴۹۹ در میلان ماند و به عنوان نقاش در فهرست خاندان سلطنتی ثبت شد. همان زمان بود که فرانسوی‌ها به میلان حمله کردند و شهر را تصرف کردند. مدتی بعد از حضور فرانسوی‌ها در شهر، داوینچی به جنوب ایتالیا شهر ونیز رفت و دو سال هم در آنجا ماند. در سال ۱۵۰۲ میلادی لئوناردو به فلورانس بازگشت و به عنوان یک نقاش معروف مورد استقبال و تشویق زیادی قرار گرفت. او کار روی نقاشی «نبرد آنگیاری» که نبرد میان ایالات ایتالیا به خصوص میلان و فلورانس را نشان می‌داد را شروع کرد و بعد از سه سال نقاشی آن را به پایان رساند. این نقاشی مورد توجه سیاست‌مداران فلورانس قرار گرفت و از داوینچی تقدیر کردند. همین زمان بود که نقاشی بسیار معروف مونالیزا را شروع کرد، نقاشی‌ای که در توضیح این که لئوناردو داوینچی کیست نقش پررنگی دارد.
از مجسمه‌سازی تا مطالعه فیزیک و شیمی
او همچنین در طی این سال‌ها شاگردان زیادی داشت و به آنان آموزش می‌داد، شاگردانی که خودشان بعدها از نقاشان و هنرمندان معروف و صاحب‌نامی شدند. در سال ۱۵۰۶ بود که لئوناردو دوباره به میلان دعوت شد و به آنجا رفت. در میلان مشغول کار مجسمه‌سازی و مشاور معماری شد و از این کار لذت زیادی می‌برد. او همچنین مطالعات زیادی در زمینه آناتومی بدن انسان‌ها و جانوران انجام داد تا بتواند ساختار آن‌ها را بهتر درک کند و در مجسمه‌سازی از آن بهره ببرد. در ضمن به مطالعه فیزیک پرداخت تا بتواند از نور در نقاشی‌های خود استفاده کند. از علم شیمی هم برای کشف رنگ‌های جدید و زیبا در نقاشی استفاده کرد.
درگذشت و علت مرگ لئوناردو داوینچی
تا این‌جا توضیح دادیم که لئوناردو داوینچی کیست و چه کارهایی انجام داده است. در این بخش درباره سال‌های پایانی عمر او توضیح می‌دهیم. بعد از اخراج فرانسوی‌ها از میلان، در سال ۱۵۱۳ میلادی لئوناردو به کاخ واتیکان رم رفت و در آنجا از حمایت فرماندار رم برخوردار شد. سه سال بعد به دعوت فرانسوای، پادشاه فرانسه به آنجا رفت. لئوناردو به دلیل رابطه نزدیک و صمیمانه‌ای که با فرانسوای داشت در کاخ سلطنتی مستقر شد و سه سال پایانی عمر خود را در آنجا به همراه شاگرد وفادارش فرانچسکو ملزی گذراند.
در دوم ماه می سال ۱۵۱۹ میلادی لئوناردو داوینچی در حالی که ۶۷ سال سن داشت در فرانسه درگذشت. علت مرگ لئوناردو داوینچی مشخص نیست و گمانه‌زنی‌های زیادی درباره آن وجود دارد. عده‌ای اعتقاد دارند که داوینچی در اثر حادثه‌ی قلبی از دنیا رفته است. روایت دیگری هم وجود دارد که او در اثر سکته مغزی فوت شده است. همچنین روایت‌های زیادی از لحظه مرگ داوینچی وجود دارد، مانند این که او لحظات آخر عمرش را در آغوش فرانسوای که دوست صمیمی‌اش بود گذراند. این روایت در نظر فرانسوی‌ها یک افسانه است و آن را قبول ندارند، اما برخی از هنرمندان این صحنه را نقاشی کرده‌اند. لئوناردو داوینچی را در کلیسای «سنت فلورنتین» به خاک سپردند. البته در طی جنگ‌هایی که بعد از مرگ او اتفاق افتاد مقبره‌اش تخریب شد و بعد از آن تردیدهای زیادی درباره محل دفن او وجود دارد.
در ضمن لئوناردو در طول زندگی‌اش ازدواج نکرد و فرزندی نداشت. نصف تاکستان خود را به خدمتکارش و بقیه اموال از جمله پول، لوازم شخصی، نقاشی‌ها، ابزارها و کتابخانه خود را به شاگرد وفادارش ملزی بخشید.
آثار لئوناردو داوینچی
تا این‌جا با خلاصه زندگینامه لئوناردو داوینچی آشنا شدید و تا حدودی جواب سوال لئوناردو داوینچی کیست را پیدا کردید. اکنون قرار است با معروف‌ترین آثار لئوناردو داوینچی که شاهکارهای نقاشی و طراحی تاریخ است آشنا شوید.
بانویی با قاقم
لئوناردو داوینچی نقاشی تابلوی «بانویی با قاقم» را سال ۱۴۸۹ شروع کرد و تا دو سال بعد ادامه داشت. به اعتقاد عده‌ای این تابلو چهره معشوقه اسفوزا، اشراف‌زاده میلانی است. این تابلو یکی از مهم‌ترین آثار هنری است که خلاقیت و نبوغ هنری داوینچی را نشان می‌دهد. در ضمن این تابلو رنگ‌آمیزی زیادی شده و تا به امروز چند بار مرمت شده است.
بشارت
لئوناردو داوینچی وقتی ۲۰ سال سن داشت، طی چهار سال این تابلو را نقاشی کرد. البته گمانه‌زنی‌های زیادی در مورد این تابلو وجود داشت که نقاش آن دومینکو گیرلاندایو است که یکی دیگر از شاگردان وروکیو در کارگاه بود. بعد از مدت‌ها تحقیق مفسران به این نتیجه رسیدند که این تابلو اثر لئوناردوی جوان است. در این تابلو تصویر یک فرشته است که با لباس‌های فاخر و بال‌های بزرگ در مقابل مریم مقدس زانو زده و او هم به نشانه حیرت دستش را بالا برده است. تابلوی بشارت کافی بود تا استعداد ذاتی و ذوق هنری داوینچی در تصویرگری به اثبات برسد. طبیعتی که در این تابلو نقاشی شده، نشان از شناخت عمیق و پایدار طبیعت توسط لئوناردو دارد.
پرتره ژینورا دی بنچی
ژینورا دی بنچی بانوی اشراف‌زاده در فلورانس بود که هوش و ذکاوت بالایی داشت. نقاشی پرتره ژینورا در سال ۱۴۷۴ میلادی توسط داوینچی شروع شد و به مدت دو سال روی آن کار کرد. این نقاشی بر خلاف پرتره‌های دیگری که لئوناردو از زنان می‌کشید، زنی مغرور و گوشه‌گیر را نشان می‌داد. چشم چپ او به مخاطب خیره شده و چشم راستش به سمت افقی دوردست نگاه می‌کند. تراش ابرو و ابروهای نازک در این نقاشی نیز نشان می‌داد که آن زمان بین زنان فلورانسی این کار رایج بوده است. این نقاشی هم‌اکنون در موزه گالری هنری شهر واشنگتن آمریکا نگهداری می‌شود. البته این تنها اثری از لئوناردو است که در آمریکا نگهداری می‌شود.
نیایش مغان
تابلوی نیایش مغان به سفارش راهبان آگوستینی توسط لئوناردو داوینچی نقاشی شد. این تابلو، نقاشی مریم مقدس به همراه کودک خود، حضرت عیسی است. در تصویر عده‌ای به دور مریم مقدس حلقه زده‌اند و به زانو افتاده‌اند. در سمت چپ پس‌زمینه تصویر یک ساختمان در حال ساخت است که کارگران در آنجا کار می‌کنند و در سمت راست سوارکاران در حال مبارزه هستند. درخت نخلی که در تصویر وجود دارد در روم باستان و مسیحیت به معنای پیروزی است.
مونالیزا
وقتی صحبت از این می‌شود که لئوناردو داوینچی کیست اکثرا افراد در همان لحظه اول به یاد نقاشی مونالیزا می‌افتند. مونالیزا از معروف‌ترین آثار لئوناردو داوینچی است که عده‌ی زیادی او را با این نقاشی می‌شناسند. لئوناردو نقاشی این تابلو را در سال ۱۵۰۳ میلادی شروع کرد و در سال ۱۵۱۶ آن را به پایان رساند. احتمالاتی وجود دارد که این تابلوی آخر داوینچی بوده و بعد از آن نقاشی نکرده است.
از مهم‌ترین ویژگی این تصویر لبخند مرموز مونالیزا است و این تصویر به اسم لبخند ژکوند نیز معروف است. مهم‌ترین نکته این تصویر هویت پنهان مونالیزا است. عده‌ای معتقد هستند که این تصویر مادر لئوناردو داوینچی است. برخی دیگر این نظر را دارند که این تصویر یکی از شاگردان داوینچی با لباس زنانه است. نظریه دیگری هم وجود دارد که می‌گوید لئوناردو تصویر خود را به شکل یک زن کشیده است، اما لئوناردو هیچوقت هویت این تصویر را فاش نکرد. این نقاشی هم‌اکنون در موزه لوور پاریس در درون شیشه‌های ضدگلوله نگهداری می‌شود و افراد زیادی برای تماشای این نقاشی به آنجا می‌روند.
شام آخر
در سال ۱۴۹۵ میلادی اسفوزا، اشراف‌زاده میلانی به لئوناردو دستور داد تا نقاشی شام آخر را روی دیوار پشتی سالن غذاخوری کلیسای «سامانتاریا دله گرتزیه» نقاشی کند و کار بر روی این اثر سه سال طول کشید. موضوع این نقاشی ۱۲ حواری است که در یکی از شام‌های روزهای پایانی زندگی حضرت مسیح دور او جمع شده‌اند. در کتاب یوحنا آمده است که به گفته حضرت مسیح یکی از این ۱۲ حواری به او خیانت می‌کند.
این نقاشی با استفاده از رنگ‌دانه‌های آزمایشی مستقیم بر روی دیوار گچی نقاشی شده است. نقاشی شام آخر مانند مونالیزا از معروف‌ترین و باارزش‌ترین نقاشی‌های جهان است. امروزه افراد زیادی از رموز مخفی در این اثر صحبت می‌کنند که با توجه به شخصیت داوینچی کمی دور از انتظار است، زیرا برخی محققان بر این باور هستند که او شخصیت مرموزی نداشته است. نقاشی شام آخر با گذشت زمان فرسوده شد، اما نقاشان ماهری با استفاده از تکنیک‌های خاصی آن را بازسازی کردند.
اختراعات داوینچی
تا این‌جا با آثار لئوناردو داوینچی که زمینه نقاشی بود آشنا شدید. همان‌طور که گفته شد او علاوه بر مهارت‌های هنری و نقاشی در مسائل فنی و سازه‌های مکانیکی مهارت و استعداد زیادی داشت و اختراعات زیادی نیز داشت که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید:
چتر نجات
لئوناردو داوینچی با ساخت چتر نجات کمک زیادی به انسان در فرود از ارتفاعات بالا انجام داد و چالش‌های بزرگی را حل کرد. این دستگاه در مجموعه طراحی‌های داوینچی رسم شده و با تیر چوبی و پارچه ساخته شده است. سال ۲۰۰۰ میلادی بود که یک چترباز انگلیسی توانست از روی طرح داوینچی این دستگاه را بسازد و در پرش از ارتفاع سه کیلومتری فرود بسیار خوبی داشته باشد.
لباس غواصی
وقتی داوینچی به شهر ونیز رفت در آنجا به دلیل حملات عثمانی امنیتی نداشت، پس تلاش کرد به ایتالیایی‌ها کمک کند تا عثمانی را شکست بدهند. او طرح لباس غواصی را ارائه داد که از یک لباس چرمی، لوله عبور هوا و یک عینک استفاده شده بود. با این لباس سربازان ونیزی می‌توانستند در کف آب راه بروند و سربازان عثمانی را غافلگیر کنند.
ماشین زرهی داوینچی
ماشین زرهی یا تانک از دیگر اختراعات لئوناردو داوینچی بود. این تانک به شکل یک مخروط بود و قابلیت این را داشت که در حالت ۳۶۰ درجه به دشمنان حمله کند. سربازی که درون تانک قرار می‌گرفت به دلیل وجود دیواره فلزی تانک از حمله دشمنان در امان بود. البته نقصی که این تانک داشت این بود که چرخ‌دنده‌ها طوری بودند که مانع از حرکت تانک می‌شد، اما برخی کارشناسان اعتقاد دارند که داوینچی این نقص را به عمد در طراحی خود به کار برد تا کسی نتواند از آن سوء‌استفاده بکند.
شیر مکانیکی
یکی دیگر از اختراعات جالب لئوناردو شیر مکانیکی بود که به پادشاه فرانسه هدیه داد. این شیر مکانیکی می‌توانست راه برود و سر خود را تکان دهد. از آن در مراسم‌های رسمی استفاده می‌کردند و این شیر به حالت تعظیم در مقابل شاه زانو می‌زد. وقتی پرسیده می‌شود که لئوناردو داوینچی کیست می‌توانیم بگوییم که او تقریبا همه‌کاره بود و از بیشتر کارها سر در می‌آورد.
تیر و کمان بزرگ
یکی از طرح‌های نظامی که داوینچی رسم کرد تیر و کمان غول پیکری بود که توانایی پرتاب اجسام بزرگی از جمله سنگ‌ها را داشت و ضربه زیادی به دشمن وارد می‌کرد. البته هنوز مشخص نیست که این طرح ساخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است یا نه. داوینچی معتقد بود که این سلاح باعث ایجاد ترس و وحشت در بین سربازان دشمن می‌شود.
کلام آخر
با خلاصه‌ی تاریخ و زندگی نامه لئوناردو داوینچی آشنا شدید و پاسخ سوال لئوناردو داوینچی کیست را پیدا کردید. لئوناردو داوینچی در طول عمر خود پژوهش‌های زیادی در زمینه‌های مختلف انجام داد و از کشف‌هایی که داشت در نقاشی‌ها، طرح‌ها و اختراعاتش استفاده کرد. با توجه به آثار خارق‌العاده و زیبای او در نقاشی و طراحی به یقین می‌توان گفت که لئوناردو داوینچی یکی از بااستعدادترین و بهترین نقاشان، طراحان و مخترعان تاریخ است.
