پزشکان یونان باستان در گذشته از روش‌های غیرعلمی مانند دعا، جادو، طلسم و خرافات برای درمان بیماران استفاده می‌کردند، اما برخی از پزشکان معروف آن دوره با کمک دستاوردها و اختراع روش‌های نوین، توانستند مردم و پزشکان قبلی را از جهل و خرافات درآورند و روش‌های علمی و جدیدی را در دنیای پزشکی پایه‌گذاری کنند. آسکلپیوس یا اسقلبیوس اول، غورس، مینس، پارمنیدس، افلاطون طبیب، اسقلبیوس دوم، بقراط دوم و جالینوس از پزشکان معروف یونان باستان بودند. در این مطلب از انتشارات هفت و نیم همراه ما باشید تا با سه مورد از معروفترین پزشکان یونان باستان آشنا شوید.
اسقلبیوس اول؛ خدای پزشکان یونان باستان
اسقلبیوس نام یکی از پزشکان معروف یونان باستان است که از انسانی معمولی به خدای شفا و پزشکی تبدیل شد. محبوبیت خاص اسقلبیوس باعث شد مردم از همه کشورهای دریای مدیترانه برای درمان به معابد این پزشک بیایند که Asclepieion نام داشت و بقایای آن معابد هنوز هم قابل‌مشاهده هستند.
تولد افسانه‌ای
اسقلبیوس به‌عنوان پزشک معروف یونانی و فرزند پسر خدای آپولون و زنی معمولی (فانی) به نام کورونیس، در منطقه‌ای از یونان باستان تحت عنوان تسالی متولد شد. مادر او زنی از دیاری در یونان باستان به نام تریکالا بود. کورونیس در زمان بارداری خود عاشق مرد (فانی) دیگری به نام ایسکیس شد و آپولو بعد از مطلع شدن از رابطه پنهانی این دو، خواهر خود یعنی آرتمیس را برای کشتن کورونیس فرستاد. آرتمیس هم کورونیس را روی funeral pyre (توده‌ای از هیزم که مرده را روی آن می‌سوزانند)، به آتش کشید.
آپولو که در حال تماشای این صحنه بود، از کشتن فرزند خود که هنوز متولد نشده احساس گناه کرد، بنابراین با بریدن شکم کورونیس که در حال سوختن بود، نوزاد خود را نجات داد. به نظر می‌رسد این اولین سزارین در تاریخ بشر بوده است. آپولو نوزاد را به قنطورس سپرد. قنطورس نام موجودی افسانه‌ای در میان اساطیر یونان باستان است که نیمی از آن اسب و نیمی از آن انسان بود و به دلیل مهارت‌های پزشکی خود مشهور شد. او، اسقلبیوس را بزرگ کرد و مربی او شد تا به یکی از مشهورترین پزشکان یونان باستان تبدیل شود.
داستان عصای اسقلبیوس و نماد معروف در دنیای پزشکی امروز
تصویر اسقلبیوس همیشه از دوران باستان به‌صورت مردی میانسال کشیده می‌شد که میله‌ای در دست داشت و مار دور آن حلقه زده بود. مار به عنوان نمادی از مارگزیدگی است که در دوران باستان به عنوان بدترین بیماری شناخته می‌شد و درمان آن بسیار سخت بود. این طبیب یونان باستان حتی قدرت آن را داشت که نیش مار را هم التیام ببخشد. این میله با مار به‌عنوان عصای اسقلبیوس معروف است که امروزه به عنوان نمادی در دنیای پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مجازات، پایانی بر زندگی اسقلبیوس و جاودانگی نام او
اسقلبیوس به‌عنوان یکی از پزشکان معروف یونان باستان به معالجات معجزه‌آسایی از جمله زنده کردن مردگان پرداخت. این کار اسقلبیوس باعث خشم هادس (خدای عالم اموات) و نگرانی زئوس (خدای آسمان‌ها و ملکوت اعلا) شد. به همین دلیل زئوس تصمیم به مجازات این پزشک معروف یونان باستان گرفت و او را به خاطر ناهنجاری‌هایی که به وجود آورده بود، مجازات کرد. روزی زئوس، او را با صاعقه زد، ولی به دلیل خدمات بی‌شماری که ارائه کرده بود به‌صورت فلکی تبدیل کرد تا برای همیشه در آسمان‌ها زندگی کند. مردم بعد از مرگ این پزشک معروف یونانی برای ادای احترام، معابدی تحت عنوان Asclepieion ساختند و برخی برای درمان و برخی برای آموزش اسرار پزشکی به این معابد می‌رفتند.
جالینوس؛ پدر پزشکی مدرن و آناتومی
جالینوس به‌عنوان یکی از معروفترین پزشکان یونان باستان در سال 129 بعد از میلاد در شهری به نام پرگاموم (شهری ثروتمند در نزدیکی برگاما ترکیه امروزی) و در دوران اوج امپراتوری روم متولد شد. او پسر یک معمار ثروتمند بود و به زبان یونانی صحبت می‌کرد. در پرگاموم یکی از مهم‌ترین معابد اسقلبیوس وجود داشت که مردم به امید درمان به این معابد می‌آمدند و عاملی برای برانگیختن علاقه جالینوس به پزشکی شد. بنابراین او در سن 16 سالگی به اسکندریه رفت که دانشگاه‌های پزشکی آن معروف بودند. جالینوس در طی این دوران به جراح بزرگی تبدیل شد، موارد زیادی درباره بدن انسان آموخت، مطالب زیادی در زمینه جراحی نوشت و سرانجام با بازگشت به پرگاموم در سال 157 پس از میلاد، پزشک مدرسه گلادیاتوری شد.
دستاوردهای جالینوس و انقلاب در علم پزشکی
از آن‌جایی که در آن دوران مطالعه روی بدن انسان‌های زنده ممنوع بود، جالینوس مطالعات خود را از اجساد حیوانات مرده آغاز کرد. گزارشات آناتومیک جالینوس درباره سیستم‌های عصبی حیوانات و تارهای صوتی آن‌ها، تحول عظیمی به وجود آورد. انقلاب دیگر این پزشک مشهور دوران باستان مربوط به پیش‌بینی سیر بیماری بود. تا قبل از جالینوس، پزشکان از روش‌هایی مانند طلسم و مناسک دینی استفاده می‌کردند، ولی این پزشک معروف از آن‌ها خواست که برای درک بیماری‌ها از عقل استفاده کنند. او اولین پزشک از پزشکان یونان باستان بود که برای پیش‌بینی سیر بیماری از مشاهدات تجربی خود کمک گرفت و تحولاتی عظیم ایجاد کرد. جالینوس نقش مهمی در علم پزشکی داشت و به‌عنوان پدر آناتومی و پزشکی مدرن، روش‌های علمی و جدیدی را وارد دنیای پزشکی کرد.
اگر شما هم دوست دارید اطلاعات بیش‌تری از جالینوس به دست آورید، کتاب جالینوس و دروازه پزشکی از انتشارات هفت و نیم را بخوانید. در این کتاب از انتشارات هفت‌ونیم، زندگی جالینوس را می‌خوانید و با دستاوردهای او در حوزه پزشکی آشنا می‌شوید. هفت و نیم، انتشارات کتاب‌های علمی، آموزشی و سرگرمی است که کتاب‌های متنوعی را با این موضوعات برای کودکان و نوجوانان منتشر می‌کند.
بقراط؛ کسی که پزشکی را از خرافات جدا کرد!
بقراط از پزشکان معروف یونان باستان، در طول دوره زندگی و طبابت خود در سال‌های 377 تا 460 قبل از میلاد، علم پزشکی را به‌عنوان علمی مبتنی بر مشاهده و ثبت موارد تثبیت کرد و اولین نفری بود که علم پزشکی و خرافات را از یکدیگر جدا ساخت. او به‌عنوان معروفترین پزشک یونان باستان از دو روش بالینی و هومیوپاتی (طب مکمل یا جایگزین که طبق آن همه اعضای بدن با هم در ارتباط هستند و از طریق تحریک قوای حیاتی و دفاعی به درمان می‌پردازد) برای درمان استفاده می‌کرد.
درباره نظریه‌های بقراط چه می‌دانید؟
بقراط نظریه‌هایی را توسعه می‌داد که بر خود درمانی بیمار تاکید داشتند. بقراط از پزشکان باستان بود که اعتقاد داشت افراد وقتی مریض می‌شوند که تعادل 4 حس خون، صفرای سیاه، صفرای زرد و بلغم (four senses of humor) برهم بخورد، بنابراین پزشکی با این هدف به وجود آمده که تعادل را به انسان‌های بیمار بازگرداند. نظریه دیگر بقراط درباره شدت یافتن بیماری و عود کردن آن بود. بقراط بر این باور بود که هر بیماری بعد از رسیدن به حالت بحران، یا فروکش می‌کند یا با شدت یافتن، منجر به مرگ می‌شود.
بقراط به‌عنوان یکی از مشهورترین پزشکان یونان باستان این نظریه را هم مطرح کرد که انسان این قدرت را دارد که خودش را درمان کند، به همین دلیل استراحت کامل و بی‌حرکتی بیماران را برای برداشته شدن فشار از نقطه درد یا پخش آن در تمام بدن توصیه می‌کرد. از این رو بقراط تجهیزات خاصی مانند نیمکت بقراط، تختی برای کشیدن بیمار و انتشار فشار ایجاد کرده بود.
مکتب بقراط به پزشکان آموزش می‌دهد که آرام، صادق، فهمیده، باهوش و جدی باشند، همچنین به‌صورت کاملا حرفه‌ای، رویه‌های درمان را برای بیمار پیش بگیرند. او از آب تمیز و شراب برای بهبود زخم‌ها استفاده می‌کرد. بقراط معتقد بود که طبیعت هم کمک بزرگی به درمان بیماری‌ها می‌کند. او از هیچ ماده مخدری برای درمان یا تسکین درد بیماران استفاده نمی‌کرد، مگر این که این داروها از عصاره طبیعی گیاهان به دست آمده باشند.
پایه‌گذاری پزشکی بالینی
مهم‌ترین و جدیدترین ایده بقراط در پزشکی، پایه‌گذاری پزشکی بالینی بود. او به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پزشکان یونان باستان سایر پزشکان را وادار می‌کرد که برای هر یک از بیماران، روش‌ها و مشاهدات خود را در پرونده‌های جداگانه‌ای ثبت کنند و معتقد بود که این پرونده‌ها برای نسل‌های آینده هم مفید خواهد بود. همین روند باعث شد پزشکی بالینی را پایه‌گذاری کند. بقراط بعد از مشاهدات فراوان به این باور رسید که بیماری‌ها می‌توانند به ژنتیک، محیط زندگی، سبک زندگی و عادات غذایی وابسته باشند.
اسقلبیوس اول، بقراط و جالینوس تنها 3 تن از پزشکان معروف یونان باستان بودند، اما در تاریخ ایران و جهان افراد زیادی وجود دارند که به‌عنوان اساطیری در حوزه‌های مختلفی مانند فیزیک، ریاضیات، فلسفه، جغرافیا و… شناخته شدند. شما می‌توانید برای آشنایی بیش‌تر با هر یک از این افراد معروف و توانمند در حوزه‌های مختلف، کتاب‌های دسته‌بندی تاریخ و زندگی نامه را از انتشارات هفت و نیم به‌صورت اینترنتی سفارش دهید و بخوانید. این کتاب‌ها برای گروه‌های سنی کودکان و نوجوانان هستند و با سبکی ساده و روان برای این سنین نوشته شدند.
درباره تاریخ و زندگی‌نامه مشاهیر ایران و جهان بخوانید!
در این مطلب با 3 تن از معروفترین و مهم‌ترین پزشکان یونان باستان آشنا شدید. همچنین گفتیم که پزشکی در یونان باستان به وسیله دستاوردهای این افراد و سایر پزشکان دوره‌های قبلی مورد تغییر و تحول قرار گرفت، به‌گونه‌ای که بقراط، پایه‌گذار پزشکی بالینی بود و جالینوس به‌عنوان پدر پزشکی مدرن و آناتومی شناخته شد. به طور کلی افراد نام برده‌شده در این مطلب جزء اساطیر پزشکی در یونان باستان هستند. اگر شما هم قصد دارید با زندگی‌نامه و دستاوردهای افراد معروف در زمینه‌های مختلف بیش‌تر آشنا شوید، کتاب‌های انتشارات هفت و نیم را با موضوع سرگذشت مشاهیر و دانشمندان جهان بخوانید.
هفت و نیم یکی از نشرهای گروه کودک و نوجوان است که کتاب‌های مختلفی با موضوعات علمی، سرگرمی و آموزشی را برای این سنین منتشر می‌کند. شما می‌توانید با حذف واسطه‌ها، کتاب مورد نظرتان را با قیمت کمتر از سایر فروشگاه‌ها به‌صورت اینترنتی از سایت انتشارات هفت و نیم تهیه کنید. برای کسب اطلاعات بیش‌تر یا پاسخ به هر گونه سوال خود، از طریق راه‌های ارتباطی درج شده در سایت با ما در ارتباط باشید یا برای کارشناسان ما در بخش پشتیبانی پیغام بگذارید.
